حسین شریف آرا مدرس موسسه آموزش عالی هلال ایران
پیرو سه یادداشت قبل و معرفی یک نگاه بنیادین برای دستیابی به شناختی عمیق و جامع از اصول و ارزش‌های خیرخواهانه و بشردوستانه حاکم بر فعالیت‌های جمعیت هلال‌احمر، به موضوع اثربخشی و کارآمدی این سازمان می‌رسیم. لازم به یادآوری است که در هریک از یادداشت‌های قبل، افزون بر تبیین ضرورت برخورداری از چنین شناختی، بر اهمیت تقدم آن به دیگر موارد راهبردی ازجمله ماموریت، وظایف و فعالیت‌ها تأکید شد. درهمین راستا، این یادداشت ضمن بررسی اثربخشی و کارآمدی جمعیت هلال‌احمر، به ارایه پیشنهاد‌های لازم برای بهبود و ارتقای این دومقوله می‌پردازد.
آسيب‌ها، خسارات انساني و غيرانساني ناشي از پیامدهای مخرب حوادث و بحران‌های طبيعي و غيرطبيعي ديرزماني است كه به زنگ خطري بزرگ در مسیر توسعه و پيشرفت انسان تبديل شده و او را برای ساخت آینده بهتر، با چالش‌های بزرگ مواجه ساخته است. گزارش‌های مربوط به این تاثیرات مخرب که همواره ازسوی سازمان‌هاي اطلاع‌رسان ذيربط منتشر می‌شود، از آمار و ارقام تكان‌دهنده‌ای در این رابطه حکایت دارد و این سوال را در اذهان متبادر می‌سازد که به واقع، چه میزان از این ارقام تکان‌دهنده، مربوط به نتایج مخرب و مستقیم حوادث و بحران‌ها و چه میزان ناشی از اثربخش نبودن آمادگی افراد، عدم موفقیت در کاهش تاثیرات حوادث، مهار و مقابله با آنها شکست در تثبیت شرایط مناسب و همچنین استفاده ناکارآمد از منابع دراختیار است.
امروزه اثربخشی و کارآمدی سازمان‌های امدادرسان از پرچالش‌ترین موضوعات درحوزه فعالیت‌های امدادی بشردوستانه محسوب می‌شود. درپی رخداد حوادث طبیعی و غیرطبیعی در سطوح ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی، شاهد حضور و فعالیت ده‌ها و صدها سازمان امدادرسان مختلف در صحنه‌های امدادرسانی بوده و هستیم، سازمان‌هایی با انگیزه و ماموریت متفاوت که به‌طور معمول از شرایط حادثه‌دیده، درک متمایزی دارند. فقدان یا کمبود همکاری و هماهنگی که بر اثر درک متفاوت از وضع آسیب‌دیده پیش‌رو و در نتیجه ماموریت و فعالیت‌های گوناگون این دسته از سازمان‌ها ایجاد می‌شود، فرآیند مدیریت عملیات ارایه خدمات امدادرسانی را با مشکلات متعددی مواجه می‌سازد. ولی بیانگر این حقیقت است که برخورداری از شناخت واقعی از فعالیت امدادرسانی انسان‌دوستانه و در نتیجه رسیدن به هدف واحد بر هرگونه ورود عملیاتی به صحنه حوادث و بحران‌ها اولویت دارد. فعالیت‌های امدادی انسان‌دوستانه از پشتیبانی اصول و ارزش‌های انسانی مستقل و بی‌غرض برخوردار است. نجات جان همه انسان‌ها و تکریم انسانیت آنان، به دور از تبعیض و جانبداری، باید از اولویت‌های حیاتی سازمان‌های بشردوستانه امدادرسان به شمار آید. اشتراک در موضوع و دغدغه‌ای مشترک و برخورداری از اولویت‌های یکسان در فرآیند عملیات امدادرسانی موجب شکل‌گیری تلاشی جمعی، هدفمند و منسجم شده و در نتیجه بر اثربخشی و کارآمدی سازمان‌های امدادرسان می‌افزاید.
همه جمعیت‌های ملی صلیب‌سرخ و هلال‌احمر درکشورهای مختلف، به‌عنوان عضوی از فدراسیون بین‌المللی جمعیت‌های صلیب‌سرخ و هلال‌احمر به منظور دستیابی به اثربخشی و کارآمدی هرچه بیشتر، به پایبندی به هدف واحد، همکاری و هماهنگی هدفمند و منسجم فراخوانده می‌شوند. اساسنامه هریک از این جمعیت‌ها آنها را موظف به انجام وظایف متعدد امدادی در سطوح ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی می‌سازد. وظایفی که براساس استراتژی ٢٠٢٠ فدراسیون می‌بایستی به برآیندی از وحدت، انسجام و هدفمندی منجر شده و هرچه بیشتر بر اثربخشی و کارآمدی آنها بیفزاید.
درهمین راستا اساسنامه جمعیت هلال‌احمر ایران به‌عنوان یک جمعیت خیرخواه، انسان‌دوست، مستقل و بی‌غرض در قالب ماده دو با طرح اهداف جمعيت، یعنی تلاش براي تسكين آلام بشري، تامين احترام انسان‌ها و كوشش درجهت برقراري دوستي و تفاهم و صلح پايدار ميان ملت‌ها و همچنين حمايت از زندگي و سلامت انسان‌ها، بدون تبعيض، به تبیین شاخص‌های سنجش کارآمدی و اثربخشی می‌پردازد. این شاخص‌ها در کنار موارد ارایه‌شده توسط استراتژی ٢٠٢٠ فدراسیون بین‌المللی جمعیت‌های صلیب‌سرخ و هلال‌احمر، یعنی نجات جان افراد، حفظ اموال و دارایی‌های آنان و بازتوانی موثر پس از سوانح و بحران‌ها، تأمین زندگی سالم و ایمن، ترویج انسجام اجتماعی و ارتقای فرهنگ صلح و ضدخشونت، مجموعه‌ای از نشانه‌های روشن و مشخص را شکل می‌دهند که می‌توانند معرف معیارهایی روشن، درست و مستقل در شناسایی کارآمدی و اثربخشی خیرخواهانه و انسان‌دوستانه باشند. درحقیقت شناسایی و پیروی از این نشانه‌های مشخص و روشن نه‌تنها همکاری و هماهنگی موثر و سازنده سازمان‌های عملیاتی امدادرسان را میسر می‌سازد، بلکه چالش‌های بازدارنده پیش‌روی آنها را به فرصت‌هایی برای ارایه خدمات خیرخواهانه، بشردوستانه، بی‌غرضانه، اثربخش و کارآمد تبدیل می‌کند.
برای جمعیت هلال‌احمر ایران استفاده کارآمد از منابع انسانی و غیرانسانی و اثربخشی در دستیابی به اهداف تنظیمی، مستلزم تحقق شناخت عمیق، اصولی و کاربردی از فلسفه تاسیس، چارچوب ماموریت و اولویت‌هایی است که درحقیقت هویت و ماهیت آن را شکل می‌دهد. دستیابی به چنین ماهیت و هویتی باید به‌طور جدی در دستور کار مدیریت و واحدهای برنامه‌ریزی و عملیاتی این جمعیت قرار گیرد. هرقدر جمعیت هلال‌احمر به انجام این مهم اهتمام ورزد، به همان میزان در استفاده از منابع انسانی و غیرانسانی، کارآمدتر و در انجام وظایف محوله ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی و در نتیجه دستیابی به اهداف راهبردی اثربخش‌تر و موفق‌تر خواهد بود.
در پایان فهرستی از موضوعاتی ارایه می‌شود که انجام آنها در ایجاد و ارتقای کارآمدی و اثربخشی جمعیت هلال‌احمر تأثیر مستقیم و سازنده دارد:
- کاهش مغایرت فعالیت‌های برنامه‌ریزی و اجرایی جمعیت هلال‌احمر با قوانین و مقررات، اصول و ارزش‌ها، جهت‌های راهبردی، بیانیه ماموریتی، ساختار و شرح وظایف تشکیلاتی،
- شناسایی اولویت‌های راهبردی جمعیت هلال‌احمر برای تدوین و اجرای برنامه‌های هدفمند و پرهیز از انجام فعالیت‌های خارج از برنامه و هیجانی،
- تدوین اسناد، برنامه‌ها و دستورالعمل‌های استاندارد و راهبردی درحوزه‌های مختلف فعالیت به منظور ایجاد و ارتقای انسجام و هدفمندی در برنامه‌ریزی، اجرا، ارزشیابی، نظارت، مستندسازی و گزارش‌دهی فعالیت‌های جمعیت هلال‌احمر،
- ایجاد سیستم و سازوکارهای تأمین و توسعه ارتباطات کارآمد و اثربخش میان بخش‌های مختلف جمعیت به منظور تأمین و ارتقای همکاری و هماهنگی‌های هدفمند و برنامه محور،
- استخدام، بکارگیری و بهره‌برداری بهینه از منابع انسانی و غیرانسانی به‌گونه‌ای که تحقق اهداف راهبردی جمعیت هلال‌احمر را درپی داشته باشد،
- ارتقای فرهنگ و رفتار سازمانی مبتنی بر شایسته‌سالاری، اصول و ارزش‌های بشردوستانه به منظور پیشگیری از تاثیرات مخرب بکارگیری منابع غیرموثر،
- تقویت اقشار آسیب‌پذیر در برابر تبعات حوادث و بحران‌ها، محافظت از آنان درحوزه سلامت و انسجام اجتماعی و افزایش توان آمادگی و رویارویی و مقابله با تاثیرات حوادث با اتخاذ رویکردی مستقل، انسان‌دوستانه، بدون تبعیض، غرض و جانبداری،
- افزایش دادن دانش و آگاهی مردم راجع به موضوعات مربوط به کاهش خطرپذیری، شناسایی خطرات بالقوه با رویکردی اجتماعی و داوطلب محور به منظور کاهش تاثیرات مخرب حوادث بر جان و مال مردم،
- ارتقای توانمندی آموزش‌های نظری و عملی و جاری ساختن آن در بدنه جمعیت به‌عنوان پیش‌نیازی حیاتی برای انجام هرگونه فعالیت برنامه‌ریزی و عملیاتی،
- تدوین راهبرد، سیاست‌ها، روش‌ها و اولویت‌های حضور و فعالیت درعرصه منطقه‌ای و بین‌الملل با رویکرد ایجاد درک درست از جنبه‌های بین‌الملل جمعیت هلال‌احمر و در نتیجه ایفای نقش موثر.
<-PollName->
خبرنامه وب سایت:
آمار
وب سایت:
