اصول و اهداف امداد و کمکهای اولیه
تعريف کمکهای اوليه
کارهای اولیه
بلافاصله پس از بروز حادثه
قبل از رسیدن به مرکز درمانی
باعث کاهش مرگ و میر و عوارض حادثه
ویژگیهای یک امدادگر
دانش و مهارت کافی
حفظ خونسردی و آرامش
سرعت عمل که با مهارت و تمرین بدست آمده
به کارگیری کم خطرترین روش
دانستن مسئولیتها، عدم دخالت در امور پزشکی ،دوری از قهرمان نمائی.
دلداری دادن به مصدومین و اطرافیان.
ظاهر مناسب و برخورد حرفهایمسئولیتهای امدادگر
مسئولیتهای امدادگر
ارزیابی موقعیت و مدیریت صحنه
در اولویت قرار دادن موارد وخیم تر
محافظت از مصدوم و سایر افراد حاضر
شناسایی آسیب
انجام کمکهای اولیه
انتقال مصدوم
همراه بودن با مصدوم
گزارش
جلوگیری از انتقال بیماریها
قوانین
ارائه کمکهای اولیه لازم است. معیار صلاحیت: مهارتهای معمولی فرد واجد صلاحیت.

گزارش عملکرد:
1.نام کامل و آدرس مصدوم، تاریخ حادثه، محل و شرایط حادثه، جزئیات آسیبهای وارده و درمانهای
2.ارائه شده خصوصاً سطح هوشیاری، نبض و تنفس مصدوم به صورت مرتب.
3.گزارش پس از امضا به تیم پزشکی تحویل داده شود.
4. حادثه منجر به :حمل جسد با هماهنگی نیروی انتظامی انجام شود.
5.مصدوم هوشیار باید رضایت خود را از ارائه کمکهای اولیه اعلام نماید.
6. خودداری از کمک : به حبس جنحهای تا یکسال و جزای نقدی محکوم خواهد شد.اگر به اقتضای حرفه خود میتوانسته کمک مؤثری بنماید: حبس از سه ماه تا دو سال و جزای نقدی
7.افرادیکه وظیفه ارائه کمکهای اولیه ا به آنها واگذار شده: نمونه: نیروی انتظامی و پلیس، نگهبان پارک، مربی ورزش، نجات غریق و آموزگار
اصول ايمني، خودامدادي و دگرامدادي
امنيت امدادگر
قانون :
- قبل از هر گونه کمک مطمئن شويد خطري براي شما وجود ندارد.
-ابتدا از بيخطر بودن شرايط مطمئن شويد و سپس کمک رساني نماييد
- بدون داشتن وسايل کافي و تجهيزات ايمني، اقدام به کمکرساني نکنيد.
-قهرمان نمايي در کمکهاي اوليه جايي ندارد.
مراقب اين موارد باشيد:
- انتقال عفونت از مصدوم به خود و يا بالعکس
- سلامت روان خود
- آتشسوزي
- برقگرفتگي
-غرق شدن خودتان در آب
براي محافظت در مقابل عفونت چه بايد کرد:
قبل از دست زدن به مصدوم، دستها را با آب و صابون بشوييد و از دستکش يکبار مصرف استفاده کنيد.
در صورت نبودن دستکش، از کيسه پلاستيکي استفاده کنيد.
از عينک پلاستيکي براي جلوگيري از پاشيدن خون و ترشحات به چشم خود استفاده کنيد.
نزديک زخم، عطسه يا سرفه نکنيد.
مراقب باشيد دچار بريدگي پوست، هنگام امدادرساني نشويد.
هنگام دادن تنفس مصنوعي از محافظ صورت يا ماسک استفاده کنيد
- وسائل مصرف شده را داخل يک کيسه زرد
- اجسام نوک تيز و برنده را در يک ظرف مخصوص بريزيد
-روي آنها برچسب زبالههاي بيمارستاني را بچسبانيد. اين زبالهها بايد سوزانده شوند.
نکته مهم
اگر هنگام امدادرساني، پوست خود را بريديد و يا مادهاي به چشم شما پاشيد، فوراً دست و يا چشم خود را با آب فراوان بشوييد و سريعاً به پزشک مراجعه کنيد.
کنترل استرس و فشار روانی
. پس از درمان يک مصدوم ممکن است احساس آرامش يا احساس غم و ناراحتي و يا شک و ترديد داشته باشيد.
در اين موارد:
- خود را سرزنش نکنيد
- احساسات خود را پنهان نکنيد و در اين مورد صحبت کنيد.
-ورزش و تمرينهاي آرامبخش و فعاليتهاي شاديبخش انجام دهيد
-اگر حادثه مرتباً در ذهن شما مرور ميشود و بيقرار شدهايد به پزشک يا روانشناس مراجعه کنيد
برخورد با موقعيت اورژانسي
کلمه STOP (ايست) را هميشه بخاطر داشته باشيد:
S: STOP (ايست)
T: Think (فکر کردن)
O: Observe (مشاهده کردن)
P: Planing (برنامهريزي)
اقدامات لازم در يک موقعيت اورژانسي
1- ارزيابي موقعيت:
آيا خطر همچنان وجود دارد؟
آيا جان کس ديگري در معرض خطر است؟
آيا اطرافيان ميتوانند به شما کمک کنند؟
آيا نياز به کمکهاي تخصصي هست؟
2- درخواست کمک
3- امن کردن صحنه حادثه
4- ارائه کمکهاي اورژانسي
درخواست کمک:
-به مرکز امدادي از جمله 115 تلفن بزنيد
 
اطلاعاتي که بايد به 115 داده شود چيست؟
معرفي خود
آدرس محل حادثه
نوع و شدت حادثه را بيان کنيد
خطرات احتمالي صحنه مثل مواد سمي، خطر آتشسوزي، پارگي سيمهاي برق و ...
از اطرافيان بخواهيد که به شما کمک کنند
در اين موارد حتماً در ابتدا به اطرافيان بگوييد که در زمينه کمکهاي اوليه، مهارتهاي لازم را داريد و درخواستهاي خود را واضح به آنها بگوييد
امن کردن صحنه حادثه
- عامل خطر مثل آتش، برق، تصادف و غيره هنوز هم ممکن است خطرناک باشد
- ابتدا مراقب سلامت خود باشيد و سپس عامل خطر را از صحنه حذف کنيد
- در صورتيکه نميتوان عامل خطر را حذف کرد، مصدوم را از محل دور کنيد.
ارائه کمکهاي اورژانسي
مصدوم يا مصدومين را ارزيابي کرده و کمکهاي اوليه را براي آنها انجام دهيد.
برخورد با مصدومين زياد و ترياژ
حوادثي مثل تصادف دو اتوبوس يا حوادثي مثل زلزله باعث ايجاد تعداد زيادي مصدوم مي شود.
- در اين شرايط بايد ابتدا به مصدوميني که نياز به کمک بيشتري دارند، رسيدگي کرد.
-به اين منظور بايد ابتدا کليه مصدومين، اولويت بندي شوند.
-ترياژ بايد توسط باتجربه ترين فرد تيم انجام شود
- به هر مصدوم يک نوار يا برچسب يا گردن آويز رنگي نصب ميگردد

اولويت بندي و ترياژ
رنگ قرمز (اولويت اول امداد رساني)
مصدوميني که بايد زودتر از بقيه امدادرساني شوند و در صورت عدم رسيدگي، ظرف يک ساعت فوت خواهند کرد.
مثل:
-اشکال در تنفس - خونريزي شديد شرياني
-کاهش سطح هوشياري -شوک ناشي از خونريزي
سوختگيهاي شديد - زير آوارماندن
قطع اندام ناقص - حمله قلبي
مسموميت شديد - تشنج بيشتر از 15 دقيقه
علايم زايمان زودرس - سوختگي راه هوايي
رنگ زرد (اولويت دوم امداد رساني)
مصدوميني که آسيبهاي شديد دارند اما بين 12-1 ساعت بدون امدادرساني ميتوانند زنده بمانند مثل:
آسيبهاي ستون فقرات
سوختگيهاي پوستي
زخم و سوراخ در شکم (در صورتيکه شوک ناشي از خونريزي نداده باشد)
آسيبهاي استخواني- مفصلي- عضلاني شديد يا متعدد
هايپوگليسمي و هايپرگليسمي در افراد ديابتي (به شرطي که اختلال هوشياري نداده باشد)
آسيبهاي چشم
آسيبهاي صورت (به شرطي که راه هوايي درگير نشده باشد).
رنگ سبز (اولويت سوم امداد رساني):
مصدوميني که آسيبهاي خفيف و غير اورژانسي دارند که به صورت طبيعي منجر به مرگ نميشود. اين افراد اکثراً خود قادر به حرکت بوده و براي انتقال آنها، کافي است راهنماييشان کنيد. مثل:
شکستگيهايي که اختلال خونرساني و عصبي نداده باشد.
آسيبهاي خفيف عضلات
اختلالات زنان و زايمان
اختلالات عصبي و رواني
دل درد و سردرد (در صورتيکه همراه علامت ديگري نباشند)

رنگ سياه (بدون اولويت براي امدادرساني):
افراديکه در حادثه فوت نمودهاند، هيچگونه نيازي به انتقال سريع ندارند و اتفاقاً بهتر است براي تکميل مباحث قانوني تا رسيدن پليس، در محل باقي بمانند.
نکته مهم
پس از ترياژ اوليه، مصدومين بايد باز هم به صورت مرتب ترياژ شوند چراکه امکان تبديل اولويتها به هم وجود دارد. براي مثال وجود سوراخ در شکم، اگر شوک نداده باشد، رنگ زرد ميگيرد اما در صورتيکه پس از چند دقيقه بدليل خونريزي دچار علايم شوک شود، رنگ قرمز گرفته و بايد فوراً امدادرساني شود.
آتشسوزي
زنگ خطر را روشن کنيد تا افراد از خطر آتش مطلع گردند.
اگر مردم دچار اضطراب شدهاند، آنها را آرام کرده و کمک کنيد از محل خارج شوند
درها را پشت سر خود ببنديد تا آتش منتشر نشود.
اگر لباس فردي آتش گرفته، او را روي زمين بخوابانيد و بغلتانيد.
پتو، کت، پرده، فرش يا پارچه ضخيم روي مصدوم بيندازيد.
اگر آب در دسترس داريد، محل سوختگي را با مايع خنک کنيد.
اگر لباسهاي خودتان آتش گرفت، يک پتو دور خود بپيچيد و روي زمين بغلتيد.
نکته مهم
در ساختمان آتش گرفته به هيچ وجه از آسانسور استفاده نکنيد.
صحنه آتشسوزي:
در صورت وجود هر گونه خطر، وارد صحنه نشويد و منتظر رسيدن گروه آتش نشاني باشيد.
وارد ساختمان در حال سوختن يا پر از دود نشويد
اگر مجبوريد از اتاق پر دود عبور کنيد، سينهخيز يا نشسته رد شويد
آتش به سه عنصر نياز دارد: هوا، ماده سوختني و گرما
بنابراين براي کنترل آتش بايد يکي از اين عناصر را حذف کنيد:
هوا: پيچيدن مصدوم در داخل پتو، يا با استفاده از کپسولهاي آتشنشاني حاوي CO2
ماده سوختني :مواد قابل اشتعال از سر راه آتش برداريد و در صورتيکه موتور ماشين آتش گرفته، ماشين را خاموش کنيد تا بنزين به آتش نرسد.
گرما :اگر آتش ناشي از بنزين و مواد نفتي نباشد، ميتوان با پاشيدن آب، گرما را حذف کنيد
برق گرفتگي
اولين اقدام: قطع جريان برق است
اگر نتوانستيد قطع کنيد، روي يک جعبه نارسا از جنس چوب يا پلاستيک که خشک باشد، بايستيد و با يک تکه چوب، منبع الکتريکي مثل سيم برق را از مصدوم جدا کنيد.
نجات از آب در غرق شدگي ها
براي بيرون کشيدن مصدوم از آب، وارد آب نشويد.
اگر هوشيار است از يک تکه چوب بلند و يا طناب استفاده کنيد .خودتان روي زمين دراز بکشيد تا سنگيني فرد مصدوم، شما را به داخل آب نکشد
طناب را به دور خود نپيچيد ولي ميتوان آن را به يک درخت يا اتومبيل پيچيد
اگر بيهوش است و شما شنا بلد هستيد، وارد آب شويد
مصدوم را طوري بگيريد که سر او پائينتر از بدنش قرار گيرد تا مواد استفراغي وارد ريه او نشود.
او را گرم کرده و به بيمارستان منتقل کنيد.

ارزیابی و روش برخورد با مصدوم

ارزيابي مصدوم:
ارزيابي اوليه
ارزيابي ثانويه
ارزيابي اوليه
ابتدا هوشياري مصدوم ← مصدوم را صدا بزنيد و او را به آرامي تکان دهيد.
1- اگر جواب ميدهد← قلب و تنفس سالم است ← معاينات تکميلي
2-اگر جواب نميدهد (با صدا و تحريک دردناک) و هوشيار نيست←
ABC
A: Airway (راه هوايي)
راه هوايي مصدوم را بررسي و آن را باز کنيد (فصل 4
B: Breathing (تنفس)
پس از باز کردن راه هوايي:
اگر نفس کشيد← ريکاوري (فصل 4)
اگر نفس نميکشد← دو تنفس مصنوعي
C: Circulation (جريان خون)
بلافاصله پس از دو تنفس مصنوعي← نبض کاروتيد (کنار گردن) را لمس کنيد.
اگر نبض دارد← ادامه تنفس مصنوعي + چک مرتب نبض کاروتيد
اگر نبض ندارد← تنفس مصنوعي+ ماساژ قلبي شروع (احياء قلبي- ريوي)
ارزيابي ثانويه
ارزيابي ثانويه 2 مرحله دارد:
شرح حال
معاينه
شرح حال گرفتن از مصدوم
نام و سن و آدرس مصدوم
نحوه وقوع حادثه يا بيماري
نشانهها (symptom) :شکاياتي که مصدوم، خود بيان ميکند مانند تهوع، درد، گزگز دست و پا
حساسيت، داروهاي مصرفي، سابقه بيماريهاي قبلي، آخرين باري که مصدوم چيزي خورده و حوادث احتمالي قبل از حادثه
اگر درد دارد← مدت زمان درد، محل درد، شدت درد و عوامل کاهنده درد
اگر مصدوم همکاري نميکند يا بيهوش است ← شواهد موجود در صحنه براي مثال:
مواد مخدر ← سرنگ
همراه داشتن قرص زيرزباني (نيتروگليسيرين)← بيماري قلبي
همراه داشتن اسپريهاي استنشاقي← سابقه آسم
همراه داشتن قرص فني توئين← سابقه تشنج
معاينه مصدوم
علامت (sign): چيزهايي که امدادگر در معاينه درمييابد مانند:
ضربان نبض کند، تنفس مشکل، چهره رنگ پريده و پوست سرد.

معاينه شامل مراحل زير است:
الف: کنترل علائم حياتي شامل:
کنترل سطح هوشياري
کنترل نبض (تعداد ضربان نبض در يک دقيقه)
کنترل تنفس (تعداد تنفس فرد در يک دقيقه)
کنترل فشارخون با دستگاه فشارسنج
کنترل دماي بدن با دستگاه ترمومتر
 
ب: معاينه کامل بدن از فرق سر تا نوک پا
ب: معاينه کامل بدن از فرق سر تا نوک پا شامل:
معاينه سر و گردن از نظر:
خونريزي
تورم
فرورفتگي
کبودي
خروج مايع مغزي- نخاعي از گوشها يا بيني
درد در هنگام لمس ستون فقرات گردني

معاينه چشمها از نظر:
هم اندازه بودن مردمکها
پاسخ مردمکها به نور چراغ قوه
رنگ ملتحمه
معاينه قفسه سينه از نظر:
وجود زخم
قرينه بودن قفسه سينه هنگام دم و بازدم
صدادار بودن تنفس
تغيير شکل در قفسه سينه
معاينه شکم از نظر:
خونريزي
زخم
سفتي شکم
معاينه پشت و ستون فقرات از نظر:
حس انگشتان
حرکت انگشتان
قدرت عضلات دست و پا
معاينه اندامهاي فوقاني و تحتاني از نظر:
تغيير شکل
خونريزي
نبض در اندامها
حس در اندامها
رنگ زير ناخن
معاينه پوست از نظر:
رنگ پريدگي
مرطوب يا خميري بودن
چگونه معاينه مصدوم را انجام دهيم؟
بررسي سطح هوشياري :
هوشيار←
چشمها باز و به سوالات به درستي پاسخ ميدهد
نيمه هوشيار يا گيج (confuse)←
چشمان خود را باز نميکند يا به سوالات به درستي پاسخ نميدهد يا فقط ناله ميکند يا فقط با نيشگون گرفتن (تحريک دردناک)، چشم را باز ميکند يا دست امدادگر را کنار ميزند
بيهوش←
به صدا زدن و نيشگون گرفتن هيچ واکنشي نشان نميدهد (يعني چشمها را باز نميکند و دست امدادگر را کنار نميزند)

چگونه معاينه مصدوم را انجام دهيم؟
بررسي تنفس
تعداد طبيعي تنفس:
بزرگسالان 12 تا 20 تنفس در يک دقيقه
کودکان 15 تا 30 تنفس در يک دقيقه
شيرخواران 25 تا 50 تنفس در يک دقيقه
تعداد تنفس:
هوشيار← بالا و پايين رفتن قفسه سينه طي يک دقيقه
کودکان ← دست را روي قفسه سينه گذاشته ← دفعات بالا و پائين رفتن
بيهوش ← او را در حالت خوابيده به پشت قرار داده، راه هوايي را باز کنيد
سر خود را چرخانده و صورت خود را جلوي دهان بيمار گرفته و همزمان به بالا و پايين رفتن قفسه سينه نگاه کنيد، به صداي تنفس وي گوش دهيد و با صورت هواي بازدمي را احساس کنيد.
در بررسي تنفس به اين نکات بايد دقت شود:
تعداد تنفس در يک دقيقه
منظم بودن يا نبودن تنفس
عميق بودن يا سطحي بودن تنفس
آسان نفس کشيدن يا به سختي نفس کشيدن
وجود صداهاي اضافي حين تنفس مثل خس خس
بررسي نبض
وجود نبض ← قلب مصدوم در حال کار کردن است.
تعداد طبيعي ضربان نبض:
بزرگسالان 60 تا 80 بار در يک دقيقه
کودکان 80 تا 120 بار در يک دقيقه
شيرخواران 120 تا 160 بار در يک دقيقه
نبض کاروتيد← در ناحيه گردن با قرار دادن دو انگشت اشاره و وسط در گودي کنار ناي

نبض راديال← سمت خارج مچ دست (يعني در حاليکه کف دست رو به بالاست روي مچ، سمت شست مصدوم) با قرار دادن دو انگشت اشاره و وسط


نبض براکيال ←در نوزادان در سمت داخل بازو

در بررسي نبض به اين نکات بايد دقت شود:
تعداد ضربان در يک دقيقه
منظم يا نامنظم بودن آن
ضعيف يا قوي بودن آن
فشار خون
تعريف:
فشار وارد شده از طرف قلب
از طريق جريان خون
بر ديواره رگها
دو جزء سيستوليک (فشار بالايي) و دياستوليک (فشار پاييني)
وقتي ميگوييم فشار فرد (120 روي 80) ميليمتر جيوه است، 120 فشار بالايي و 80 فشار پاييني فرد است.
فشار خون طبيعي:
بزرگسالان بين 60/90 تا 90/140
کودکان بين 50/80 تا 70/110
شيرخواران حدود 45/70
انواع دستگاه فشارسنج:
جيوهاي (دقيقترين نوع)
عقربهاي (رايجترين نوع)
ديجيتالي
اندازهگيري فشارخون
15 دقيقه استراحت
-سيگار نکشيده باشد
-چاي و مايعات گرم ننوشيده باشد
- بهتر است فرد در حالت خوابيده باشد
- در غير اين صورت، بنشيند و دست وي بايد در سطح قلبش قرار گيرد (مثلاً روي دسته صندلي) و کف دست رو به بالا قرار گيرد.
-بازوبند (کاف) 2 سانتيمتر بالاتر از چين آرنج
-گوشي پزشکي در سطح داخل آرنج روي سطح پوست
-پيچ تلمبه دستگاه را بسته و کاف را در حدود 160 ميليمتر جيوه باد ميکنيم
کاف را تا جايي باد مي کنيم که ديگر صداي ضربان شنيده نشود
- حالا به آرامي پيچ را باز ميکنيم تا هواي کاف به آرامي خالي شود.

اولين صداي ضربان ←عدد عقربه را ميخوانيم← فشار سيستوليک (بالايي)
به تدريج که هواي کاف، خاليتر ميشود در يک لحظه صداي ضربان قطع ميشود← عدد عقربه را ميخوانيم ← فشار دياستوليک (پاييني)
اندازهگيري دماي بدن
دماي طبيعي بدن: 5/36 تا 5/37 درجه سانتيگراد
بعدازظهرها، دماي بدن به طور طبيعي کمي بالاتر از صبحها است
انواع دماسنج
دماسنج نواري
- مخصوص پيشاني
-براي کودکان
- 30ثانيه روي پيشاني
 دماسنج جيوهاي مخصوص دهان و زير بغل
-بايد 3-2 دقيقه زير زبان يا زير بغل قرار گيرد
- قبل از استفاده بايد آن را تکان داد
دماسنج جيوهاي مخصوص مقعد نوزادان
-مخزن گرد
دماسنج مخصوص گوش
-در کودکان بدحال در عرض يک ثانيه، درجه حرارت را نشان دهد

دماسنج ديجيتالي مخصوص زير زبان و زير بغل
- 30 ثانيه بعد بوق ميزند
معاينه کامل بدن از فرق سر تا نوک پا
معاينه سر و گردن
به سر و گردن وي نگاه کنيد و با دست به دقت از نظر تورم، فرورفتگي، خونريزي، کبودي کنترل کنيد.
در تصادفات جادهاي، مصدوم را جابجا نکنيد. با انگشتان خود، به آرامي ستون فقرات گردني را لمس کنيد و در صورت حساسيت با کُلار (گردنبند) بيحرکت شود.
اگر تصادف يا سقوط کرده و بيهوش است← قبل از استفاده از کلار، نبايد جابجا شود.
معاينه چشم ها
-مردمکها هم اندازه نيستند، ← ضربه مغزي يا سکته مغزي
-تنگ بودن شديد مردمکها ← مسموميت با مواد مخدر
-گشاد بودن شديد مردمکها ← ضربه مغزي يا سکته مغزي
نور را به مردمکها بتابانيد← به صورت طبيعي بايد مردمکها تنگ شوند.
پارگي يا خونريزي ← فقط يک پانسمان خيلي آرام روي چشم
معاينه قفسه سينه
-دو طرف قفسه سينه به صورت قرينه بالا و پايين ميرود يا خير؟ 
-صداي تنفس بيمار آيا طبيعي است يا صداي اضافي شنيده ميشود مثل خس خس؟
-نگاه کردن به قفسه سينه ← تغيير شکل و وجود زخم  
-لمس استخوانهاي قفسه سينه و ترقوه← تغيير شکل و يا شکستگيها
معاينه شکم
-نگاه ← خونريزي و زخم
-کف دست روي شکم ← درد يا سفتي شکم
-دو طرف لگن به آرامي فشار ← در صورت درد نشانه شکستگي و در نتيجه خونريزي داخلي
معاينه پشت و ستون فقرات
ابتدا حس و حرکت انگشتان دست و پا را بررسي کنيد
با دستان خود به آرامي، پشت و ستون فقرات مصدوم را لمس کنيد ←
در صورت بروز درد مصدوم را تکانندهيد
معاينه اندام هاي فوقاني و تحتاني
-نگاه ←تغيير شکل و يا خونريزي
- به آرامي آنها را لمس کنيد
- نبض در دستها← سمت خارجي مچ (راديال)، سمت داخلي آرنج (براکيال)
-نبض در پاها← پشت قوزک داخلي پا (تيبيال) و روي پا (دورساليس پديس) و پشت زانو (پوپليتئال)
-حس اندامها را چک کنيد.
-رنگ زير ناخنها صورتي پررنگ باشد.
معاينه پوست
از نظر رنگ پريدگي و کبودي وبرافروختگي
پوست شکم را از نظر مرطوب (احتمال شوک)
يا خميري بودن (احتمال کم آبي بدن)
مراقبت از مصدوم
به مصدوم اطمينان خاطر بدهيد
اطراف او را خلوت کنيد
تا جايي که امکان دارد، او را تکان ندهيد
به او اجازه خوردن و آشاميدن ندهيد
در کنار مصدوم بمانيد و وي را تنها رها نکنيد. حتماً درخواست کمک بکنيد.
نکته مهم
به طور منظم و هر 5 دقيقه علايم حياتي مصدوم را بررسي و ثبت کنيد. 
نکته مهم
به هيچ وجه، دارويي را بدون تجويز پزشک براي مصدوم استفاده نکنيد

ثبت و ارائه اطلاعات
اطلاعات زير را يادداشت کنيد و به تيم درماني، گزارش دهيد:
زمان حادثه
نوع حادثه
آسيبهايي که به مصدوم وارد شده
مدت بيهوش بودن، تشنج و ...
علائم و نشانههاي کشف شده طي ارزيابي مصدوم
اقداماتي که براي مصدوم انجام دادهايد
سطح هوشياري، تنفس و نبض مصدوم در اولين بار و سپس هر 5 دقيقه يکبار

خفگي ها

دستگاه تنفس
- سلولها اکسیژن را میگیرند و دی اکسیدکربن آزاد میکنند.
- نفس میکشیم← هوا ←دهان ← بینی ← نای ← نایژهها ← کیسههای هوایی در ریه.
در کیسه هوایی:
-اکسیژن وارد خون میشود
- دی اکسیدکربن از خون وارد کیسه هوایی میشود

تعريف خفگي
نرسیدن اکسیژن به سلولهای بدن← خفگی.
علل خفگی:
بسته شدن راه هوایی بر اثر جسم خارجی یا استفراغ یا خون
بسته شدن راه هوایی بر اثر بیهوشی و خم شدن گردن
مسمومیت با گاز منواکسیدکربن
غرق شدگی
اقدامات اوليه در نجات مصدوم
اگر هوشیار است و صحبت میکند ← يعني جریان خون و تنفس برقرار است
در مصدوم بیهوش← اولین کار: بازکردن راه هوایی و حفظ گردش خون است.
مراحل برخورد با مصدوم ←ABCD
A:Airway (راه هوایی) ← راه هوایی فرد بیهوش باز شود
B:Breathing (نفس کشیدن) ← نفس کشیدن مصدوم را کنترل کنید:
- اگر نفس نمیکشد ← دو تنفس مصنوعی
-اگر نفس میکشد← وضعیت ریکاوری
 
C:Circulation (جریان خون)
-اگر جریان خون (نبض) ندارد← ماساژ قلبی+ تنفس مصنوعی (احیاء قلبی- ریوی)
 
D:Defibrilation (شوک قلبی)← اگر AED در دسترس دارید، و مصدوم بیهوش نبض و تنفس ندارد← این دستگاه را وصل میکنیم
بازکردن راه هوايي (airway)
باز کردن راه هوایی در فرد بیهوش (عقب افتادن زبان در ته حلق)
-عدم آسیب ستون فقرات گردنی ← یک دست روی پیشانی مصدوم و دست دیگر زیر گردن یا چانه.
سر را عقب برده و گردن یا چانه را بالا بیاورید و دهان مصدوم را باز کنید.
شك به آسیب ستون فقرات گردنی (ً تصادفات جادهای و یا سقوط از ارتفاع)
← انگشتان زیر زاویه فک پایینی و فک مصدوم را بالا بکشید
همزمان با انگشتهای شست دوطرف، دهان را باز کنید.
باز کردن راه هوایی که در اثر بلعیدن جسم خارجی مسدود شده است:
عوامل: بلعیدن نادرست لقمه غذا، دندان مصنوعی شکسته شده، مواد استفراغی و خون، سکه و اسباب بازی
-اگر مصدوم به سرفه افتاده ← او را کمی به جلو خم کرده
← باکف دست گود شده بین دو کتف ضربه بزنید
-اگر راه هوایی کاملاً بسته شده و نمیتواند نفس بکشد (در این موارد معمولاً مصدوم دهان خود را باز کرده و با دست گلوی خود را میگیرد)← مانور هایملیخ :
1-ايستاده در فرد هوشيار
2-خوابيده در فرد بيهوش
در زنان باردار و افراد چاق و کودکان ← فشار روی شکم ممنوع ← از طریق فشار به قفسه سینه، مانور هایملیخ انجام شود
اگر راه هوایی بامانور هايمليخ باز
نشد و فرد کاملاً بیهوش است
← تنفس مصنوعی بدهید .
باز کردن راه هوایی بدنبال انسداد در اثر بلعیدن جسم خارجی در نوزادان و شیرخواران:
-اگر در حال سرفه ← مصدوم را کمی به جلو خم کرده و با کف دست گود شده خود، به پشت او ضربه بزنید.
-اگر قادر به تنفس یا سرفه نیست و رنگ وی در حال کبود شدن است:
1- شکم و سینه روی ساعد و دست ← 5 بار ضربات محکم با کف دست گود شده به پشت
2- نگاه به دهان شیرخوار و فقط اگر جسم خارجی دیدید← آن را با انگشت خارج کنید. -اگر به نتیجه نرسیدید← به پشت روی ساعد خوابانیده، سرش پایینتر از بدنش ← با دو انگشت میانی و نشانه، 5 بار روی وسط قفسه سینه فشار آورید.
نکته مهم
هرگز روی شکم نوزاد
و شیرخوار فشار وارد نکنید
4- دوباره نگاه به داخل دهان شیرخوار ← فقط اگر جسم خارجی دیدید← آن را با انگشت خارج کنید.
5- اگر انسداد برطرف نشد← مراحل 1 تا 4 فوق مجدداً تکرار
باز کردن راه هوایی در نوزاد و شیرخوار بیهوش (انسداد به علت افتادن زبان در ته حلق)
سر شیرخوار کمی به بالا بیاید ←مسیر سر و تنه به صورت مستقیم در یک امتداد قرار گیرد
اگر سر شیرخوار را بیش از حد به عقب خم کنیم← راه هوایی مسدود خواهد شد.

وضعيت ريکاوري (حالت بهبود يا حالت بازگشت
مصدومی که بیهوش است و نبض و تنفس دارد← در وضعیت ریکاوری قرار داده شود.
نحوه قراردادن مصدوم در وضعيت ريکاوري
1- هر دو پای مصدوم را صاف کنید.
2- ساعد و بازویی که به سمت شماست ← عمود نسبت به بدن
 
3- بازویی که دورتر از شما قرار دارد← روی قفسه سینه
- پشت دست وی زیر گونه طرف مقابل
-پای سمت مقابل مصدوم از زانو خم شود
4- پای خم شده را بگیرید و او را به سمت خود بچرخانید ← به پهلو قرار گیرد.
- سر را کمی به سمت عقب متمایل کنید.
نکته مهم
اگر به آسیب نخاع گردنی مشکوک هستید، حتماً از یک نفر دیگر کمک بگیرید تا سر و تنه مصدوم در تمام مدت انجام حرکات در یک امتداد قرار داشته باشد.
وضعیت ریکاوری در نوزادان
نوزاد در آغوش و سر او به سمت پائین باشد
تنفس مصنوعي
روشهای تنفس مصنوعی
1-تنفس دهان به دهان
2-تنفس دهان به بینی
3-تنفس دهان به دهان و بینی
4-تنفس با استفاده از وسائل کمکی
تنفس دهان به دهان
1-راه هوایی را باز کنید
2-با دستی که روی پیشانی است قسمت نرم بینی را فشار دهید
3-یک نفس عمیق بکشید و دهان خود را روی دهان مصدوم قرار دهید
4-با گوشه چشم به قفسه سینه نگاه كنيدو به مدت دو ثانیه داخل دهان او فوت کنید
سپس دهانتان را كنار بكشيد.
اگر قفسه سینه بالا نمیآید ← تنفس مصنوعی مؤثر نیست
← به علل زیر فکر کنید:
الف: موقعیت سر و گردن مناسب نبوده و راه هوایی باز نشده است
← راه هوایی را مجدداً با دقت باز کنید.
ب: تنفس شما، قدرت و حجم کافی نداشته است.
ج: یک جسم خارجی، راه هوایی را به طور کامل بسته است.
موارديکه نبايد تنفس دهان به دهان داد
الف: زخم و خونریزی و یا وجود سم در اطراف دهان و شکستگی فک تحتانی
← وسایل کمکی
ب: انقباض شدید عضلات فک (چون نمیتوان دهان را باز کرد)
← تنفس دهان به بینی
ج: اگر نتوان دهان مصدوم را با لبهای خود کاملاً پوشاند
← تنفس دهان به بینی
د: در شک به ایدز یا هپاتیت یا حتی اگر نمیدانیم فرد این بیماریها را دارد یا نه← وسایل کمکی
تنفس دهان به بيني
1-پس از باز کردن راه هوایی، با دستی که روی چانه است دهانش راببنديد و دست دیگر خود را روی پیشانی بگذارید.
2-پس از یک نفس عمیق، دهان خود را روی بینی مصدوم قرار داده و فوت کنید.
3-سپس دهانتان را کنار بکشید
تنفس دهان به دهان و بيني
در کودکان و نوزادان كاربرد دارد
یک دست روی پیشانی نوزاد و دست دیگر را زیر چانه نوزاد گذاشته و کمی سر را به سمت عقب میبریم. لبها را روی دهان و بینی نوزاد قرار داده و به آرامی و با حجم کم، فوت كنيد
تنفس مصنوعي با استفاده از وسائل کمکي (محافظ صورت با شيلد و ماسک)
بهترین روش است چون از انتقال بیماریها نیز جلوگیری
میکند.
جریان هوا یکطرفه ← ترشحات دهان مصدوم وارد دهان امدادگر نمي شود.
ایروی Airway یک لوله پلاستیکی با انحناء متناسب با سقف دهان است
پس از قرار دادن این لوله در دهان مصدوم بیهوش، راه هوایی باز میماند و زبان ته حلق نمیافتد و فرد میتواند نفس بکشد.
نکته مهم
ریه های نوزاد و شیرخوار بسیار کوچکتر از بزرگسالان میباشد، پس به هیچ وجه، هنگام دادن تنفس مصنوعی، مقدار زیادی از حجم هوا را به داخل ریه های او نفرستید و چون خطر پارگی ریه ها وجود دارد، حجم کمی از هوا را به داخل ریهها بدمید.
احیاء قلبی- ریویCPR
دستگاه گردش خون
قلب با هر ضربه، دو نوع گردش خون در بدن ایجاد میکند:
1- گردش خون سیستمیک:
توسط طرف چپ قلب خون حاوی اکسیژن را به تمام بدن میفرستد
2- گردش خون ریوی
توسط طرف راست قلب خون حاوی دی اکسیدکربن را به ریهها میفرستد
هر بار ضربان قلب باعث ایجاد موجی در شریانها به نام نبض میگردد.
اصول کلي احياء:
CPR: بازگرداندن قلب و ریه از کار افتاده مصدوم با استفاده از ماساژ قلبی و تنفس مصنوعی
مصدوم ← ابتدا وضعیت هوشیاری:
الف-هوشيار
ب- بیهوش ← راه هوایی باز و تنفس بررسی←
ب-1-تنفس دارد
ب-2-تنفس ندارد←دوبارتنفس مصنوعی←نبض کاروتید بررسی ←
ب-2-1- نبض ندارد←CPR
ب-2-2- نبض دارد ← ادامه تنفس مصنوعی ← پس از 10 تنفس (1 دقیقه)، نبض و تنفس مجدداً بررسی ← تنفس و نبض دارد← ریکاوری
نکته مهم
هیچگاه یک فرد هوشیار را احیاء قلبی – ریوی نکنید چون هوشیاری به معنای سالم بودن کار قلب و ریه است.
نکته مهم
هیچگاه به فردی که نبض دارد، ماساژ قلبی ندهید. چون این کار میتواند منجر به ایست کامل قلبی در مصدوم شود. قبل از شروع ماساژ قلبی، نبض کاروتید (گردنی) را کنترل کنید و اگر نبض نداشت، ماساژ قلبی دهید.
داشتن تنفس و نبضریکاوری
نداشتن تنفس و نبضاحیاء قلبی – ریوی
نداشتن تنفس و داشتن نبضادامه تنفس مصنوعی
ماساژ قلبي در بزرگسالان (بالاي 12 سال
1- به پشت روی یک سطح صاف و سفت.
2- محل فشار در بزرگسالان: روی جناغ سینه و دو انگشت بالاتر از تقاطع پائینترین دنده با جناغ سینه
3- پاشنه یک دست را روی محل گذاشته و دست دیگر را روی دست قبلی قرار داده و انگشتهای دو دست را در هم قلاب کنید. انگشتانتان در تماس با قفسه سینه نباشد.
-دستان کاملاً کشیده بدون خم شدن آرنج عمود بر مصدوم
- شانههای شما بالای جناغ سینه مصدوم
-به طور عمودی فشار آورید تا قفسه سینه 5-4 سانتیمتر (به اندازه 4-3 انگشت) پایین رود.
- فشار را رها کنید اما دستانتان از روی قفسه سینه برداشته نشود.
- حرکات مداوم و نرم باشد نه ضربهای و خشن.
-سرعت ماساژ در بزرگسالان: 100 ماساژ در دقیقه
-تعداد ماساژ: به ازای هر 2 بار تنفس مصنوعی، 30 ماساژ




احياي قلبي- ريوي در بزرگسالان بالاي 12 سال
1- مطمئن شوید بیهوش است.
2- راه هوایی را باز و تنفس را کنترل کنید← اگر تنفس ندارد←2 بار تنفس مصنوعی
3-نبض کاروتید را چک کنید اگر نبض ندارد(ایست قلبی)← 30 بار ماساژ قلبی
4- چرخه (2 بار تنفس، 30 بار ماساژ قلبی) را ادامه دهید
-پس از یک دقیقه و سپس هر 3 دقیقه، نبض کاروتید را بررسی کنید.
5- اگر نبض پیدا کرد← ماساژ قلبی متوقف و فقط تنفس مصنوعی با سرعت 12 بار در دقیقه (هر 5 ثانیه یک تنفس)
6-اگر تنفس پیدا کرد← تنفس مصنوعی قطع ← وضعيت ریکاوری
7-اگر تنفس و نبض پیدا نکرد←CPR تا زمان رسیدن نیروی درمانی
اگر دو نفر امدادگر هستيد← یک نفر مسئول تنفس و یک نفر مسئول ماساژ قلبی
-در صورت خستگی به طور متناوب جای خود را با یکدیگر عوض کنيد.
احياي قلبي – ريوي در کودکان (12-1 سال)
1-فشار کمتری بر قفسه سینه وارد کنید (میتوانید فقط با یک دست فشار وارد کنید).
2-حجم تنفس مصنوعی کمتر باشد.
3-محل ماساژ بین نوک سینهها روی جناغ.
ماساژ قلبي در شيرخواران (زير يکسال)
1-به پشت روی یک سطح صاف
2- محل ماساژ : یک خط فرضی بین نوک پستانهای شیرخوار در نظر گرفته ← وسط خط فرضی را پیدا کنید.
- یک انگشت پایینتر از این خط روی جناغ، محل مناسب ماساژ است.
3-بادو انگشت نشانه و میانی استخوان جناغ را به اندازه (یک سوم) ضخامت قفسه سینه به پایین فشار دهید.
- فشارها منظم و مداوم و بدون برداشتن دست
4-سرعت ماساژ قلبی در شیرخواران: 100 ماساژ در دقیقه
تعداد آن: به ازای هر بار تنفس مصنوعی 5 ماساژ
در صورت وجود دو امدادگر :
-یک نفر تنفس مصنوعی
-نفر دوم با تکنیک حلقه کردن دستها دور قفسه سینه نوزاد، ماساژ قلبی را انجام دهد.
احياي قلبي – ريوي در شيرخواران (زير يکسال)
1-مطمئن شوید بیهوش است (گریه نمیکند و به تحریک پاسخ نمیدهد)
2-راه هوایی را باز و تنفس را کنترل کنید.
-اگر تنفس ندارد← 2 بار تنفس (دهان به دهان و بینی)
3-نبض براکیال (بازویی) و کاروتید (گردنی) را چک کنید
اگر نبض ندارد (ایست قلبی)← 5 بار ماساژ قلبی
4-چرخه را به نسبت 1 بار تنفس و 5 بار ماساژ ادامه دهید
-پس از یک دقیقه و سپس هر 3 دقیقه یکبار، نبض براکیال و کاروتید را بررسی کنید.
5-اگر نبض پیدا کرد← ماساژ قلبی متوقف و فقط تنفس مصنوعی با سرعت 30بار در دقیقه بدهید.
6-اگر تنفس پیدا کرد← تنفس مصنوعی قطع و وی را در وضعیت ریکاوری ویژه شیرخواران قرار دهید.
7-اگر تنفس و نبض پیدا نکرد←CPR تا رسیدن نیروهای درمانی

شوک
تعريف شوک
حالتی که دستگاه گردش خون درست کار نکند ← اکسیژن و موادغذایی به قلب و مغز و سایر ارگانهای بدن نرسد
علل شوک
دستگاه گردش خون شامل قلب، خون و رگها میباشد
اختلال هر یک از این اجزاء ← شوک
پس علل شوک:
1-اختلال عملکرد قلب مثلاً در سکتههای قلبی
2-کاهش حجم خون بدلیل:
الف) خونریزهای داخلی یا خارجی
ب) از دست رفتن مایعات بدن مانند اسهال، استفراغ و یا سوختگی شدید
3-گشاد شدن رگها مثلاً در شوک عفونی و شوک آنافیلاکسی
علايم شوک
در مراحل اولیه:
خون به پوست نمیرسد←
- پوست سرد و رنگ پریده و مرطوب +عرق سرد
خون کافی به اندامهانمیرسد ←
- ضعف و بیحالی
خون کافی به مغز هم نمیرسد←
-سرگیجه و خواب آلودگی
تلاش بدن برای جبران شوک ←
- نبض تند میزند
شوک به علت کاهش حجم خون (مثل خونریزیهای داخلی و خارجی) ←
- تشنگی (نیاز به آب برای جبران حجم خون از دست رفته)
- فشار خون بیمار کاهش یافته (نبض ضعيف)
اگر شوک درمان نشود و پیشرفت کند←
- نبض ضعیف میشود
تلاش بدن برای دریافت اکسیژن←
-نفس نفس میزند 
عدم خونرسانی به مغز←
- بیقرار شده و نهایتاً بیهوش
 
نرسیدن خون به خود عضله قلب ←
- قلب هم از کار میایستد(مرگ)
اقدامات لازم در برخورد با مصدوم دچار شوک
1-کمک خواستن و تماس با اورژانس
2-شناسایی و درمان علت شوک (مثلاً كنترل خونریزی)
3-رساندن خون کافی به مغز و قلب و ریهها← مصدوم را بخوابانید و پاهای وی را بالا نگهدارید
4-روی مصدوم پتو بیندازید و او را گرم کنید.
5-رساندن اکسیژن کافی به مصدوم : اگر بیهوش است ←راه هوایی را باز کنید
6-اگر تنفس دارد ← وضعیت ریکاوری
7-علایم حیاتی را هر 10 دقیقه یکبار چک کنید.
8-در صورت نیاز CPR
نکته مهم
در صورتیکه مصدوم در شوک است، به هیچ وجه نباید چیزی بخورد و بیاشامد و اگر از تشنگی شدید شاکی است فقط لبهای او را با کمی آب، مرطوب کنید..
انواع شوک
1-شوك ناشي از خونریزی (داخلي-خارجي)
2-شوک آنافیلاکسی (ازدیاد حساسیت)
3-شوک ناشی از حمله قلبی
خونريزي
خونریزی خارجی: خون از سطح پوست به صورت واضح خارج میشود.
خونریزی داخلی: خونریزی به داخل حفرههای بدن (مثل گوارش، ریهها، مغز، شکم، لگن، درون اندامها).
علت خونریزی داخلی: ضربه، شکستگی، زخم نافذ و یا خودبخودی (مثلاً بدنبال زخم معده)
مهمترین خطر خونریزی داخلی: شوک است.
چه زماني به خونريزي داخلي شک مي کنيم؟
1-پس از یک ضربه، بدون خونریزی آشکار فرد دچار شوک شود
مثال: پس از یک تصادف، بدون خونریزی از سطح پوست این علایم ديده شود: رنگ پریدگی، پوست سرد و مرطوب، نبض ضعیف اما تند، تشنگی، گیجی، بیقراری و نهایتاً بیهوشی.
2- خروج خون از دهانه حفرات بدن مانند دهان، گوش، بینی، مقعد، پیشابراه و واژن میتواند نشانه خونریزی داخلی در حفرههای مرتبط باشد
شوک آنافيلاکسي (ازدياد حساسيت)
حساسیت بسیار شدید بدن به بعضی مواد ← مواد شیمیایی به داخل خون آزاد میشود ← گشاد شدن رگها و تنگ شدن راه هوایی←
- فشار خون کاهش مییابد
- تنفس مختل میشود

راههای ایجاد حساسیت و شوک:
الف) تماس پوستی با مواد (مانند مواد شیمیایی)
ب) تنفس مواد حساسیتزا (مانند گرده گیاهان)
ج) تزریق دارو (مانند پنی سیلین)
د) نیش حشرات (مانند زنبور)
و) خوردن غذای حساسیتزا (مثل بادام زمینی یا فلفل)
نکته مهم
در بسیاری از موارد، ایجاد حساسیتها خفیف است و فقط به صورت ضایعات قرمز پوستی در تمام بدن و قرمزی و تورم اطراف چشمها بروز میکند و منجر به شوک نمیشود. اما اگر باعث کاهش فشار خون و اشکال در تنفس شود به آن شوک آنافیلاکسی گوئیم که نیاز به درمان اورژانسی دارد.
اقدامات لازم در برخورد با شوک آنافیلاکسی
درخواست کمک و رساندن فرد به بیمارستان
اپی نفرین (آدرنالین)
اگر هوشیار است طوری بنشیند که به راحتی نفس بکشد.
شوک ناشي از حمله قلبي
علامت حمله قلبی :
- درد در کل قفسه سینه که گاهی به بازوی چپ یا فک انتشار پیدا میکند.
- تهوع و تعریق سرد و تنگی نفس
-قلب نتواند خون را پمپ کند ← علایم شوک

اقدامات لازم در برخورد با شوک ناشي از حمله قلبي
1-درخواست کمک و تماس با اورژانس
2-اگر هوشیار است :
-نیمه نشسته باشد
-وی را آرام کنید.
- یک عدد آسپیرین 325 میلیگرم را بجود
- قرص یا اسپری زیرزبانی نیتروگلیسیرین
3-مرتباً علایم حیاتی کنترل و در صورت نیاز، CPR
غش کردن يا سنکوپ (Fainting)
نرسیدن خون به مغز در یک زمان کوتاه ←
کاهش هوشیاری موقت و کوتاه← افتادن فرد روی زمین ← بلافاصله بهبود
- ضربان قلب بسیار کند (در شوک ضربان قلب تند میشود)
- پوست فرد، سرد و رنگ پریده و مرطوب ( مثل شوک)
علل غش کردن يا سنکوپ
1-ایستادن طولانی مدت(تجمع خون درقسمتهاي تحتاني بدن)
2-درد شدید و یا ترسیدن (رگهابوسيله اعصاب سمپاتيك گشاد مي شوند)
3-خستگی شدید، احساس غمگینی شدید.
4-عدم مصرف غذای کافی.
اقدامات لازم در برخورد با غش کردن يا سنکوپ
فرد را روی زمین بخوابانید و پاهای وی را بالا ببرید تا خون بیشتری به مغز برسد.
هوای تازه
وقتي بهتر شد ← کمک کنید تا بنشیند.
اگر باز هم احساس ضعف کرد← دوباره دراز بکشد و پای او را بالا بگیرید.
نکته مهم 
اگر مصدوم سریعاً هوشیاری خود را بدست نیاورد، اقدامات لازم برای یک فرد بیهوش را انجام دهید یعنی راه هوایی را باز کنید، تنفس را بررسی کنید و در صورت داشتن تنفس، او را در وضعیت ریکاوری قرار دهید. در صورت نیاز CPR کنید و با اورژانس تماس بگیرید.
زخم، خونریزی، فرو رفتن اشیاء در بدن
تعریف زخم
زخم یعنی از هم گسیختگی و آسیب پوست و یا مخاط در بدن
انواع زخم 
1- بریدگی
-اگر رگهای بزرگ پاره شوند← خونریزی شدید
-ممکن است تاندونها و یا اعصاب آسیب ببینند.
-لبههای زخم صاف و منظم
2- پارگی
-آسیب بافتها بیشتر
اما خونریزی کمتر
3- خراشیدگی
-فقط لایه سطحی پوست درگیر شده
-درد زیادی دارد
4- سوراخ شدگی
- چون عمیق است ← خطر آسیب به ارگانهای داخلی
- چون میکروبها به عمق بافت، نفوذ کردهاند← خطر عفونت

5- زخم گلوله
محل ورود گلوله کوچک و تمیز اما محل خروج وسیع و دارای پارگی زیاد
 

6- کوفتگی
ضربه← مویرگهای زیر پوست پاره شده
← خون به درون بافتها ← خونمردگی
نکته مهم
کوفتگی در واقع یک زخم بسته است چون خون با بیرون تماس ندارد اما سایر انواع زخم، زخم باز هستند و در زخمهای باز خطر عفونت بیشتر است.
 
نکته مهم
هرگاه روی سطح پوست، کوفتگی یا خونمردگی وسیع که نشانه ضربه شدید است، مشاهده کردید به فکر آسیبهای اعضای داخلی بدن مانند شکستگی یا خونریزی داخلی باشید.
اقدامات لازم در برخورد با انواع زخم
خونریزی زخمهای کوچک ← فشار روی محل و بالا گرفتن عضو
موارد نیاز به بيمارستان:
1-عدم کنترل خونریزی با فشار دادن عضو و بالا گرفتن آن
2-وجود شیء در زخم مانند شن، شیشه و ...
3-زخم ناشی از گازگرفتگی حیوان و انسان (احتمال عفونت)
4-زخم کهنهای که علامت عفونت دارد

اقدامات لازم در برخورد با بریدگیها، پارگیها و خراشیدگیها
1-دستکش یکبار مصرف بپوشید.
2-خاک در زخم←
- با آب و صابون، زخم و اطراف آن را شسته و روی آن گاز استریل بگذارید
- در مورد تزریق واکسن کزاز با پزشک مشورت کنید.
3-تکههای شیشه یا سنگ ریزه در زخم←
-آنها را با استفاده از یک موچین و یا شستشو با آب سرد، خارج کنيد
-اما اگر عمیق است زخم را پوشانده و به مرکز درمانی بفرستید.
4-اگر شیء بزرگی در زخم است←
- اطراف شیء را بانداژ کنيد و روی شیء فشار نیاورید.
اقدامات لازم در برخورد با سوراخ شدگی ها
1-اندامها←
- پس از تمیز کردن زخم و کنترل خونریزی با پزشک در مورد تزریق واکسن کزاز مشورت کنید.
-نباید دهانه زخم بسته شود( احتمال عفونت زیاد)
2- سر و گردن و قفسه سینه، شکم و یا لگن ←
-مراجعه به بيمارستان
اقدامات لازم در برخورد با زخم گلوله
- درخواست کمک و اطلاع به اورژانس
-خونریزی را کنترل کنید
-در صورت بروز شوک، اقدامات لازم را انجام دهید
اقدامات لازم در برخورد با کوفتگی
-عضو را بالاتر نگهدارید
- روی عضو، کمپرس سرد گذاشته و حداقل 5 دقیقه نگه دارید.
عفونت زخم 
زخم باز ←با میکروب آلوده شود ←عفونت مي کند.
علایم عفونت زخم
درد محل زخم
تورم و قرمزی و گرمی اطراف محل زخم
خروج چرک از زخم
و در صورت پیشرفت عفونت:
تب و لرز
خواب آلودگی
تشنگی
تعریق
درمان : آنتی بیوتیک
کزاز
 
ورود میکروب کزاز به زخم ← تولید ماده سمی ← انقباض عضلات و فلج و نهایتاً مرگ
 
-در کودکی همه افراد واکسن کزاز را دریافت نمودهاند اما هر 10 سال یکبار باید مجدداً واکسینه شوند.
 
-اگر واکسن دریافت نکرده یا بیش از 10 سال از آخرین واکسن کزاز گذشته است← مراجعه به بيمارستان
انواع خونریزی
1- خونریزی شریانی (سرخرگی)
- خون قرمز روشن
- جهنده تا فاصله زیاد

2- خونریزی وریدی(سیاهرگی)
-خون قرمز تیره
-با فشار کمتری از رگ خارج میشود
3- خونریزی مویرگی
-میزان خون از دست رفته، کم است.
-اگر زیر سطح پوست باشد، خونمردگی یا کبودی ایجاد میکند.
اصول کلی کنترل خونریزی
خونریزی شدید ← شوک و نهایتاً مرگ
اقدامات لازم در کنترل خونریزی به شرح زیر است:
1-دستکش استریل یا یکبار مصرف ← خطر عفونت وانتقال عفونتهای هپاتیت و ایدز کاهش مي یابد.
2-اگر شیء در زخم وجود ندارد← پانسمان استریل روی زخم گذاشته و با کف دست یا انگشتان فشار دهید
3-عضو آسیب دیده بالاتر از سطح قلب مصدوم (در صورتی که مشکوک به شکستگی نیستید)

4-روی زمین بخوابد و پاها کمی بالاتر باشد
5-پانسمان را با باند محکم کنید. فشار به اندازه کافی باشد اما گردش خون عضو را مختل نکند

6-اگر خون از پانسمان عبور کرد←
- پانسمان را برندارید
-یک پانسمان جدید روی پانسمان قبلی گذاشته و مجدداً آن را فشار دهید.
7-با اورژانس تماس گرفته، علایم حیاتی را مرتباً چک کنید
- بررسی گردش خون پایینتر از محل زخم
نکته مهم
اگر شیء در زخم وجود دارد، فشار مستقیم روی آن وارد نکنید و عضو را به گونهای پانسمان و بانداژ کنید که به هیچ وجه روی شیء فشار وارد نشود 
کنترل خونریزی با فشار غیرمستقیم
اگر امکان فشار مستقیم نباشد یا با فشار مستقیم، خونریزی کنترل نشده
← فشار غیرمستقیم
-روی شریان اصلی بازو و یا ران محل نبض
براکیال و یا فمورال را پیدا کرده و روی آن فشار
میآوریم. - فشار نباید بیش از 10 دقیقه طول بکشد.
قطع عضو
1-کمک بخواهید و با اورژانس تماس بگیرید.
2-روی محل پانسمان استریل قرار داده و با باند، آن را محکم کنید.
3-عضو را در یک گاز خشک استریل بپیچید
سپس در یک کیسه پلاستیکی بگذارید و روی یخ قرار دهید
نکته مهم
عضو قطع شده را نباید شست و نباید آن را در تماس مستقیم با یخ قرار داد.
 
لهشدگی
در لهشدگیهای طول کشیده مانند ماندن مصدوم زیر آوار، دو خطر مهم وجود دارد:
1-آسیب عضلانی گسترده ← وقتی فشار برداشته شود← مایعات بدن در محل آسیب تجمع یافته← حجم خون کم میشود ← شوک
2-خطر جدیتر: در عضله آسیب دیده، مواد سمی ایجاد میشود ← وقتی فشار برداشته میشود این مواد وارد خون شده ← کلیهها را از کار میاندازند.
اقدامات لازم در برخورد با مصدوم دچار لهشدگی (مثل ماندن زیر آوار)
1-کمک بخواهید و با اورژانس تماس بگیرید.
2-اگر کمتر از 15 دقیقه گذشته:
مصدوم را خارج کنید. زخمها را بپوشانید. خونریزی را کنترل کنید. با توجه به احتمال شکستگی، عضو را بیحرکت کنید.
3-اگر بیشتر از 15 دقیقه گذشته:
به هیچ وجه مصدوم را از زیر آوار خارج نکنید. تا رسیدن اورژانس، مصدوم را آرام کنید و علایم حیاتی او را مرتب چک کنید.
مهمترین کار درمانی: رساندن مایعات فراوان از طریق تزریق سرم
زخم و خونریزی ناحیه سر
زخم پوست سر ← خونریزی شدید( اگر چه اهمیت زیادی ندارد).
-اگر خونریزی بدنبال یک ضربه محکم به سر رخ داده است، به فکر شکستگی جمجمه و آسیبهای سروگردن باشید
اقدامات لازم
1-یک پانسمان استریل روی زخم گذاشته و محکم فشار دهید.
2-بانداژ( پانسمان را محکم کنید)
3-روی زمین دراز بکشد و سر و گردن کمی بالاتر باشد
4-علایم حیاتی و سطح هوشیاری را مرتب کنترل کنید.
5-اگر بیهوش شد← راه هوایی را باز و تنفس را بررسی کنید
-در صورت نیاز CPR
زخم و فرو رفتن اشیاء در چشم
تمام آسیبهای چشمی خطرناکند←خطر نابینائی
اقدامات لازم
1-به پشت بخوابد و سر ثابت باشد
2-چشمهای خود را ثابت نگه دارد
3-پانسمان استریل روی چشم( اما فشار نیاورید)
بهتر است مصدوم چشم دیگر خود را هم ببندد
( تا چشمهایش حرکت نکند)
4-مصدوم را سریعاً به بیمارستان بفرستید.
نکته مهم
به هیچ وجه چشم مصدوم را لمس نکنید و هیچ تلاشی برای خارج کردن شیء از چشم انجام ندهید.
خونریزی و فرو رفتن اشیاء در گوش
خونریزی گوش
اگر بدنبال ضربه به سر باشد و ظاهر خونابهای و آبکی داشته باشد
← نشانه شکستگی جمجمه و خروج مایع مغزی- نخاعی است
اقدامات لازم
1-به حالت نیمه نشسته و سر به سمت گوش آسیب دیده کج شود
تا خون یا مایع به راحتی از گوش خارج شود.
2-یک پانسمان استریل روی گوش ( اما آن را فشار ندهید) ← بیمارستان
نکته مهم
در هنگام خروج خون یا مایع مغزی – نخاعی از گوش، به هیچ وجه داخل مجرای گوش را مسدود نکنید (نباید پنبه داخل گوش گذاشت).
فرو رفتن اشیاء در گوش
اقدامات لازم
1-مصدوم را آرام کنید.
2بیمارستان
3-اگر حشره وارد گوش شده، کمی آب ولرم داخل گوش بریزید تا خارج شود و اگر نشد ← بیمارستان
خونریزی و فرو رفتن اشیاء در بینی
خونریزی بینی
-بدنبال پاره شدن رگهای کوچکی در پرههای بینی به علت ضربه به بینی یا عطسه کردن یا فین کردن شدید
ياگاهی بدلیل فشار خون بالا
-اگر بدنبال ضربه به سر باشد و ظاهر خونابهای و آبکی داشته باشد← نشانه شکستگی جمجمه و خروج مایع مغزی – نخاعی
اقدامات لازم
1-بنشیند و سر به جلو خم شود
2-از دهان نفس بکشد و قسمت نرم بینی را با دو انگشت فشار دهد.
3-بعد از ده دقیقه فشار را قطع کند و اگر قطع نشده بود← مجدداً ده دقیقه دیگر فشار دهد
4-پس از قطع خونریزی، اطراف بینی را با آب گرم بشویید.
- چند ساعت استراحت کند، ورزش نکند، فین نکند.
5-اگر فشارخون بالا دارد← بيمارستان
نکته مهم
در خونریزی بینی کودکان، کودک را آرام کنید و یک ظرف به او بدهید تا سر خود را روی آن بگیرد و در صورت نیاز داخل آن تف کند. بینی کودک را خودتان بین دو انگشت فشار دهید و از وی بخواهید با دهان نفس بکشد.
نکته مهم
مصدوم نباید سر خود را عقب ببرد چون خون وارد گلو شده و منجر به استفراغ میشود.
نکته مهم
در صورت تداوم خونریزی بیش از 30 دقیقه، مصدوم را به بیمارستان انتقال دهید.
فرو رفتن اشیاء در بینی
باطری دکمهای (باطری ساعت مچی) ← خطر سوختگی شیمیایی و خونریزی
علایم
تورم بینی
تنفس مشکل و صدا دار از بینی
ترشح بدبو یا خون آلود از بینی
اقدامات لازم
1-اجازه دستکاری ندهید.
2-بیمارستان
خونریزی از دهان و کنده شدن دندان
خونریزی از دهان
اقدامات لازم
1-بنشیند، سر جلو و به سمت آسیب دیده خم شود
2-گاز روی زخم و ده دقیقه آن را بین دو انگشت فشار دهد.
3-خون را نبلعد چون باعث تحریک به استفراغ
میشود.
4-زخم را نشوئید.
- تا 12 ساعت نوشیدنی داغ نخورد.
نکته مهم
در صورت تداوم خونریزی از دهان بیش از 30 دقیقه و یا بزرگ بودن زخم،
مصدوم را به بیمارستان انتقال دهید.

خونریزی به دنبال کشیدن دندان
گاز کلفت روی لثه در جای خالی دندان قرار دهید ← مصدوم آن را گاز بگیرد.
کنده شدن دندان
اگر دندان دائمی است← بلافاصله دندان را سرجای خود گذاشته ← یک گاز روی آن ← با دندانهای طرف مقابل فشار دهد← دندانپزشک
اگر نشد← بدون تمیز کردن دندان̒ آن را داخل آب یا شیر یا داخل دهان خود مصدوم بگذارید ←دندانپزشک
خونریزی و فرو رفتن اشیاء در گردن
زخم و خونریزی ناحیه گردن
اقدامات لازم
1-دستکش بپوشید ← پانسمان استریل← با دست روی زخم فشار وارد کنید
- همزمان به دو طرف گردن فشار وارد نكنيد
2-اگر کنترل شد← پانسمان فشاری و بانداژ به شکل 8 (8 انگلیسی)
3-بیمار را به پهلوی مخالف بخوابانید و سر را به سمت پایین کج کنید
 
نکته مهم
در آسیبهای گردن، باز نگهداشتن راه هوایی بسیار مهم است و در صورت امکان، برای بیمار اکسیژن بگذارید.
4-بیمارستان .
فرو رفتن اشیاء در گردن
-اشیاء نوک تیز را خارج نکنید و روی آن فشار نیاورید
-اطراف آن را با پانسمان بپوشانید
-بلافاصله وی را به مرکز درمانی انتقال دهید.
زخم و فرو رفتن اشیاء در قفسه سینه
پنوموتوراكس:هوا به جای این که وارد خود ریهها شود وارد فضای اطراف ریهها شود←اجازه باز شدن ریهها را نمیدهد (پنومو یعنی هوا و توراکس یعنی قفسه سینه)
علت پنوموتوراکس:
1-زخم باز
2- شکستگی دنده و فرو رفتن دنده به داخل ریه و در نتیجه سوراخ شدگی ریه
زخم مکنده قفسه سینه :زخم باز + صدای مکیدن هوا ← هوای مکیده شده روی ریهها فشار میآورد
اقدامات لازم در زخم مکنده :
1-کمک بخواهید و با اورژانس تماس بگیرید.
2-دستکش بپوشید.
3-با دست زخم را بپوشانید.
4-زخم را با پانسمان بپوشانید اما
از سه جهت چسب بزنید.
جهت چهارم را باز بگذارید تا هوای فضای
اطراف ریه امکان خروج داشته باشد
5-انتقال بیمار به بیمارستان
6-علایم حیاتی را مرتب چک کنید و در صورت نیاز، تنفس مصنوعی بدهید.
7-در صورتیکه جسم خارجی مانند چاقو هنوز در قفسه سینه است ←
- آن را بیرون نیاورید
2 عدد پد بزرگ دور چاقو بگذارید و
روی آن را بانداژ كنيد
زخم و فرو رفتن اشیاء در شکم
اگر ارگانها و رگهای داخل شکم پاره یا سوراخ شوند← خونریزی داخلی مخفی باشد← خطر شوک
اقدامات لازم
1-کمک بخواهید و با اورژانس تماس بگیرید.
2-دستکش یکبار مصرف بپوشید.
3-دراز بکشد.
4-پانسمان روی زخم و آن را با باند یا چسب محکم کنید.
5-در صورت شوک← اقدامات لازم
6-در صورت خروج رودهها←
-آن را با یک کیسه پلاستیکی تمیز و یا یک پانسمان
استریل مرطوب بپوشانید
-سعی نکنید آنها را به داخل شکم برگردانید.
خونریزیهای زنانگی (خونریزی از واژن)
علت: عادت ماهیانه و یا قبل از یائسگی و یا به دنبال زایمان، سقط و ...
اقدامات لازم
1-فرد را به یک جای راحت انتقال دهید
2-یک بالش پشت او و یک بالش هم زیر زانوهای او بگذارید
3-نوار بهداشتی یا حوله تمیز در اختیار فرد قرار دهید
-در صورتیکه درد عادت ماهیانه دارد به وی مسکن دهید.
4-اگر خونریزی شدید ← احتمال شوک ←
مرتباً علایم حیاتی را چک کنید ←بيمارستان


آتل
وسیلهای که جهت بیحرکت ساختن اعضا آسیب دیده بکار میرود
انواع آتل
-از جنس چوب، سیم، گچ یا حتی به صورت ابتکاری با یک مقوا یا یک بالش
-آتل بادی: علاوه بر ثابت کردن شکستگی، خونریزی خارجی را نیز کنترل میکند اما اگر زیاد باد شود خونرسانی را مختل میکند
-آتل وکیوم(مزيت: خونرسانی را مختل نمیکند)
-آتل کششی در شکستگیهای اندام تحتانی در مواردی که خونرسانی مختل شده
-بالش و باند پهن در پیچخوردگی و شکستگی مچ پا
-یک تخته چوبی بلند به عنوان آتل، در مصدومین نخاعی و شکستگیهای لگن و ران
-آتل سیمی
- از پیش ساخته شده (آتل تجاری)

پانسمان و بانداژ
پانسمان
پانسمان :یعنی روی زخم را پوشانده و آن پوشش را ثابت نگه داریم
دليل: جلوگیری از عفونت و کنترل خونریزی
اصول کلی پانسمان
1-دستکش استریل یا یکبار مصرف استفاده کنید.
2-پانسمان به طور کامل زخم را بپوشاند.
3همیشه لبههای پانسمان را با دست بگیرید.
4-پانسمان دقیقاً روی زخم قرار گیرد .
5-در صورتیکه خون پانسمان را فراگرفت، پانسمان دیگری را روی آن قرار دهید.
6-بعد از پانسمان، وسایل آلوده را در یک کیسه پلاستیکی بیندازید.
7-چسب یا باند را محکم دور اندام نپیچید
8-خود زخم را با سرم استریل شستشو دهید و اطراف زخم را با مواد ضدعفونی کننده مثل بتادین (پوویدون آیوداین) ضدعفونی کنید.
9-مواد ضدعفونی کننده را مستقیماً روی زخم نریزید.

نحوه انجام پانسمان با بسته آماده پانسمانی
1-دستکش بپوشید
2-گاز پانسمان روی زخم
3-باند را دور عضو بپیچانید
4-تمام سطح پانسمان را بپوشاند
5-سر و انتهای باند را بهم گره بزنید به گونهای
که گره روی پانسمان قرار گرفته و فشار کافی روی زخم بیاورید.
6-خونرسانی انتهای اندام را بررسی کنید
نحوه کنترل خونرسانی انتهای اندام
ناخن را کمی فشار دهید تا زیر ناخن، سفید شود. سپس فشار را بردارید.
باید بلافاصله رنگ زیر ناخن دوباره صورتی شود. اگر نشد و سفید ماند←
بانداژ سفت است و باید شل شود.
علایم اختلال خونرسانی در اندام
ابتدا:
-اندام کبود و پرخون و متورم میشود
-درد
پس از مدتی:
اندام رنگ پریده و بی حس میشود
-فرد نمیتواند انگشتان را حرکت دهد
-درد بسیار شدید و گز گز شدن اندام
نحوه انجام پانسمان با گاز پانسمان
1- دستکش پوشیده و گاز را روی زخم قرار دهید.
2- چند عدد گاز روی گاز پانسمان بگذارید.
3- با چسب یا باند، پانسمان را محکم کنید.
نحوه انجام پانسمان ابتکاری
1- یک پارچه تمیز را تا کنید.
2- پارچه را روی زخم قرار دهید
3- با باند یا یک نوار تمیز مثل روسری، پانسمان را محکم کنید..
چسب زخم
- فقط برای مدت کوتاه و بریدگیهای کوچک
نحوه استفاده از چسب زخم
- پوشش سلولزی وسط آن به سمت زخم قرار گیرد.
- برچسبها را به طور کامل کنار نزنید.
- پوشش سلولزی را روی زخم قرار داده و حالا برچسبها را به طور کامل جدا کرده و لبههای چسب را روی پوست اطراف زخم بچسبانید.
کمپرس سرد
کوفتگی یا پیچ خوردگی یا ضربه ← ابتدا کمپرس سرد به مدت 10 دقیقه( خونرسانی به منطقه کاهش يابد تا درد و تورم کمتر شود)
اگر بیش از 10 دقیقه ← سرمازدگی عضو
نحوه انجام کمپرس سرد
- یخ داخل کیسه پلاستیکی و پلاستیک داخل یک پارچه وآن را روی عضو قرار دهید و به آرامی فشار دهید.
-هرگز یخ نباید به طور مستقیم با پوست تماس پیدا کند.
کاربردهای بانداژ (بستن باند) شامل:
محکم کردن پانسمان
کنترل خونریزی
بیحرکت کردن اندام
انواع باند
1-باند نواری معمولی← برای بستن زخمهای اندامها
2-باند لولهای
انواع:
- کشی (حفاظت از مفاصل)
- از جنس گاز پانسمان (بانداژ انگشتان )
 3-باند سه گوش (مثلثی)
الف: تبدیل به یک باند پهن:
محکم کردن یک پانسمان
بیحرکت کردن یک اندام
محکم کردن یک آتل
 
ب: تبدیل به یک باند باریک:
- برای نگهداشتن پانسمانها
-بیحرکت کردن پنجه پا و قوزک پا
ج: به عنوان آویز اندام
د: بانداژ سر

ﻫ : بیحرکت نگهداشتن اندام در شکستگیها
-یک پارچه نرم و ضخیم بین پاها یا
بین بازو و بدن مصدوم بگذارید
سپس چند باند پهن و باریک را در
نقاط مختلف با فاصله از یکدیگر گره بزنید.
مچ پا و پا باید به فرم 8 (8 انگلیسی) بانداژ شوند.
نکته مهم
معمولاً باند سه گوش برای محکم نگه داشتن پانسمان به کار میرود اما برای کنترل خونریزی مناسب نیست. برای کنترل خونریزی بهتر است از باند نواری معمولی استفاده شود..
گره چهارگوش یا دوقلو
دو انتهای باند پهن یا باریک را باید گره چهار گوش
یا دوقلو زد
نحوه گره زدن
1- یک گره ساده بزنید
2-دو انتهای باند را به سمت بالا بگیرید.
3-یک گره ساده دیگر برعكس گره قبلی بزنید
4-دو انتها را بکشید تا گره محکم شود و
سپس آنها را زیر بانداژ پنهان کنید.
 نحوه باز کردن گره چهار گوش یا دوقلو
یک طرف بانداژ را نگه داريد و انتهای آزاد گره در همان طرف را به سمت مخالف بکشید تا با بانداژ در یک امتداد قرار گیرد.
روی گره را محکم نگه دارید و بانداژ همان طرف را از داخل آن بیرون بکشید.
1-مصدوم را آرام کنید و به او بگویید که چه کاری میخواهید انجام دهید.
2-وضعیت راحت و مناسب (نشسته یا خوابیده)
3-روبرو و در سمت عضو آسیب دیده قرار بگیرید.
4-عضو آسیب دیده ثابت نگه داشته شود.
5-اگر دراز کشیده است ابتدا باند را از زیر فرورفتگیهای طبیعی بدن عبور دهید و سپس آن را در جای مناسب ببندید

6-بانداژ باید محکم باشد اما گردش خون اندام را مختل نکند.
7-انگشتان دست یا پا را بانداژ نکنید تا جریان خون اندام قابل بررسی باشد.
8-گرهها روی منطقه استخوانی قرار نگیرند و مصدوم را اذیت نکنند.
9-انتهای آزاد گرهها را داخل بانداژ پنهان کنید.
10-گرهها نباید روی قسمت آسیب دیده بسته شوند و باید رو به جلوی بدن قرار گیرند
11-هر 10 دقیقه گردش خون اندام کنترل شده و در صورت نیاز بانداژ شل شود.
بانداژ ساعد، بازو، ساق و ران
1-انتهای باند زیر محل آسیب دیده
- از داخل به خارج 2 دور باند را بپیچید تا محکم شود.
2-به طور مارپیچی هر دور یا دور قبلی را بپوشاند.
3-انتهای کار باند را یک بار به روش معمولی بپیچید
و انتهای آن را محکم کنید.
4-خونرسانی اندام را هر 10 دقیقه بررسی کنید
و در صورت نیاز بانداژ را شل کنید.
بانداژ آرنج و زانو
بانداژ مفاصل:
- باید مفصل را کمی خم کنید
-باند را به صورت 8 (8 انگلیسی) دور آن بپیچید.
بانداژ از بالا به پایین و از داخل به خارج
نحوه انجام بانداژ
1-اندام را کمی خم کنید.
2-انتهای باند را سمت داخل مفصل نگه دارید و باند
را به سمت خارج مفصل باز کنید و یک و نیم دور بپیچانید
3-حالا آنرا بالای مفصل بپیچانید
-این کار را یک بار دیگر تکرار کنید.
4-باند رابه طور مورب از سمت داخل مفصل به سمت پایین مفصل بیاورید
-یک دور این کار را تکرار کنید
5-به طور مورب، بالا و پایین مفصل را به صورت 8 بانداژ کنید.
-این کار را چند بار تکرار
6-دوبار به روش معمولی، باند را دور عضو بپیچید و انتهای آن را با سنجاق قفلی محکم کنید.
7-جریان خون عضو را هر 10 دقیقه بررسی کنید و در صورت نیاز، بانداژ را شل نمائید.
بانداژ دست و پا
بانداژ دست و پا با باند نواری معمولی
1-انتهای باند روی مچ وآن را 2 دور، دور مچ بپیچید
2-باند به طور مورب از سمت داخل مچ به سمت پشت دست یا پا تا ناخن انگشت کوچک
3-باند را زیر انگشتان ببرید
-شست دست یا پای مصدوم را نباید بانداژ کرد
4-باند به طور مورب از پشت دست یا پا به سمت خارج مچ
-سپس باند دور مچ و بالای مچ به روش معمولی
5-این کار را تکرار کنید
-وقتی کاملاً بانداژ شد 2 دور ساده دور دست یا پا
- انتهای بانداژ را محکم کنید.
6-خونرسانی اندام را هر 10 دقیقه کنترل کنید و در صورت نیاز، بانداژ را شل کنید.
نکته مهم
در بانداژ پا، باند را به طور 8 (8 انگلیسی) دور مچ و کف پا بپیچید و پاشنه پا را بانداژ نکنید.
بانداژ دست و پا با باند سه گوش
برای نگهداری پانسمان کاربرد دارد و برای کنترل خونریزی مناسب نیست.
بانداژ انگشتان
باند لولهای از جنس گاز پانسمان و یک اپلیکاتور مخصوص نياز است
نکته مهم
فقط قسمتی از پیرامون انگشت را چسب بزنید
و دور تا دور انگشت را با چسب محکم نکنید
چون ممکن است باعث اشکال در خونرسانی
به انگشت شود.
بانداژ سر
فقط پانسمان روی سر ← باند سه گوش
اما اگر قصد دارید جلوی خونریزی ناحیه سر را بگیرید ←
باند نواری معمولی (فشار لازم برای کنترل خونریزی ایجاد شود)
بانداژ سر بوسیله باند سه گوش.
بانداژ سر بوسیله باند نواری معمولی
این بانداژ در مواردیکه نیاز به ایجاد فشار برای کنترل خونریزی داریم استفاده میشود.
بانداژ تنه و پشت و شانه
برای ثابت کردن پانسمان در این نواحی، میتوان از باند سه گوش استفاده کرد
روش دیگر بانداژ شانه:
در این روش از دو باند سه گوش استفاده کنید:
بانداژ سرین
این بانداژ بوسیله 2 عدد باند سه گوش انجام میشود.

آویزها
آویزها در مصدومینی که قادر به نشستن و راه رفتن هستند، بوسیله باند سه گوش انجام میشوند.
- آویزها به دو شکل انجام میشوند:
الف: آویز بازو و ساعد:
- برای نگهداشتن اندام فوقانی استفاده میشود
- ساعد به صورت افقی یا کمی به سمت بالا قرار دارد.
- موارد استفاده: آسیب دیدگی بازو، ساعد و مچ دست، شکستگی ساده دنده.
ب: آویز بالا نگهدارنده دست:
برای بالا نگهداشتن بازو و ساعد به طوریکه
نوک انگشتان در تماس با شانه باشد استفاده میشود.
موارد استفاده:
کمک به کنترل خونریزی ساعد و دست ،
کم کردن تورم ناشی از سوختگی،
شکستگی های شدید دنده و قفسه سینه.
آویزهای ابتکاری
اگر باند سه گوش در اختیار ندارید، میتوانید به روشهای ابتکاری زیر آویز را انجام دهید:
1- آویز دست بوسیله ژاکت
به دو روش :









2- آویز دست با استفاده از لباس آستین بلند

3- آویز دست با استفاده از بند


آسیبهای استخوانی - مفصلی – عضلانی
-سیستم اسکلتی بدن از 206 استخوان تشکیل شده است
-جایی که استخوانها در کنار هم قرار میگیرند را مفصل می نامند.
مفاصل توسط رباطها حمایت میشوند
یعنی رباط از یک استخوان به استخوان دیگر
کشیده شده است.
-تاندونها عضلات را به استخوانها متصل میکنند.
-ستون مهرهها از 33 مهره تشکیل شده و نخاع در وسط ستون مهرهها قرار دارد.
- در بین مهرهها دیسک بین مهرهای قرار دارد
-مهرهها از قاعده جمجمه شروع شده و در پشت تا پایین کمر ادامه دارند.
شکستگیها
شکستگی :از بین رفتن پیوستگی استخوان بر اثر ضربه
علایم شکستگی:
1-بدشکلی، کبودی و تورم محل
2-درد و ناتوانی در حرکت دادن عضو
3-کوتاه شدن، پیچ خوردن یا کج شدن عضو
4-وجود یک زخم که انتهای استخوان از آن بیرون آمده باشد.
5-درد شدید هنگام لمس محل
تقسیمبندی شکستگیها
شکستگی باز
-وقتی در محل شکستگی، زخم وجود دارد
-در این نوع شکستگی خطر عفونت بسیار زیاد است.

شکستگی بسته
پوست روی محل شکستگی سالم است و خطر عفونت کمتر است.
نکته مهم
در شکستگیها حتی شکستگی بسته، خطر جابجا شدن استخوانهای شکسته شده وجود دارد که میتواند باعث آسیب رگها، اعصاب و یا ارگانهای داخلی بدن شود و در نتیجه خونریزی داخلی و شوک ایجاد کند. بنابراین تا زمانی که عضو شکسته را بیحرکت نکردهاید، وی را جابجا نکنید مگر این که خطر مهمتری مثل انفجار، جان مصدوم را تهدید کند.
اقدامات لازم در شکستگیباز
1-پانسمان و کنترل خونریزی
-اطراف زخم را به آرامی فشار دهید
اما روی استخوان بیرون زده، فشار نیاورید.
2- بانداژ
-یک پارچه نرم در اطراف زخم گذاشته
و سپس بانداژ کنید تا روی استخوان فشار نیاید.
3-عضو را بیحرکت کنید. -در اندام فوقانی بوسیله آویز یا آتلبندی
-در اندام تحتانی بوسیله آتل یا با استفاده از پای سالم مقابل
4-تماس با اورژانس
- انتقال به بیمارستان
5-هر 10 دقیقه یکبار گردش خون عضو را کنترل کنید.
علایم حیاتی مصدوم را بررسی کنید.
 اقدامات لازم در شکستگی بسته
1-عضو آسیب دیده را با دستهای خود بیحرکت نگه دارید.
 
2-عضو را بیحرکت کنید
 
3-تماس با اورژانس
- انتقال به بیمارستان
4-گردش خون عضو و علایم حیاتی را هر 10 دقیقه یکبار بررسی کنید.
دررفتگی مفاصل
علایم دررفتگی عبارتند از:
درد شدید
عدم حرکت مفصل
کبودی و تورم اطراف مفصل
تغییر شکل مفصل
اقدامات لازم در دررفتگی
1-عضو آسیب دیده را نگه دارد.
2-عضو را بیحرکت کنید.
3-انتقال به بیمارستان
4-علایم حیاتی مصدوم و جریان خون عضو را هر 10 دقیقه بررسی کنید
نکته مهم
هیچگاه سعی نکنید مفصل در رفته را خودتان جا بیندازید چون ممکن است آسیب بیشتری وارد نمایید.
پیچخوردگی و رگ به رگ شدن اندامها و کمر و گردن
پیچ خوردگی (sprain): آسیب رباطهای اطراف مفاصل در اثر کشش یا چرخش بیش از حد
رگ به رگ شدن (strain): کشیدگی بیش از حد عضله و تاندون که منجر به پارگی ناقص رشتههای عضلانی میشود
 
علایم پیچ خوردگی و رگ به رگ شدن عبارتند از:
درد شدید
اشکال در حرکت مفصل
کبودی و تورم محل
درد هنگام لمس محل
اقدامات لازم در پیچخوردگی و رگ به رگ شدن
1-مصدوم بنشیند یا دراز بکشد
2-کمپرس سرد
3-پانسمان ضخیم گذاشته و آن را با باند محکم کنید.
4-عضو را کمی بالاتر بگیرید
5-هر 10 دقیقه جریان خون عضو را بررسی کنید
و در صورت درد شدید یا اختلال حرکت با پزشک مشورت کنید.
نکته مهم
ناحیه کمر و گردن، شایعترین محل پیچخوردگی و رگ به رگ شدن است که علت آن میتواند خم شدن زیاد و طولانی، بلند کردن اجسام سنگین، ورزش شدید و بیش از حد و گاهی سقوط باشد.
در این موارد بدلیل اسپاسم عضلات، گردن یا کمر بیحرکت یا کج میشود و هنگام لمس، دردناک است. اقدامات لازم عبارتند از:
فرد باید روی سطح سفت دراز بکشد. ابتدا کمپرس سرد به مدت 10 دقیقه برای کاهش التهاب و سپس کمپرس گرم برای رفع اسپاسم عضلات روی محل گذاشته شود.
کوفتگی عضلانی
بدنبال ضربه به یک عضله به صورت درد و تورم و کبودی نشان داده میشود.
 
اقدامات لازم
1-استفاده از کمپرس سرد
2-بانداژ فشاری
3-بالا نگه داشتن عضو
گرفتگی عضلانی
انقباض و گرفتگی خودبخودی عضلات خصوصاً در ناحیه کمر و گاهی اندام تحتانی مانند ساق پا منجر به درد شدید و اشکال در حرکت میشود.
 
اقدامات لازم
1-کشیدن ملایم عضله
2-کمپرس آب سرد (ولی هوای سرد وضعیت را بدتر میکند).
3-فشار روی عضله (ولی ماساژ ندهید)
شکستگی استخوانهای سر و صورت
-بدنبال ضربات شدید و در تصادفات
-با خونریزی یا خونمردگی و کبودی مشخص میشود.
اقدامات لازم
1-با اورژانس تماس بگیرید.
2-اگر بیهوش است←اقدامات لازم براي فرد بيهوش
- توجه کنید که گردن مصدوم باید بیحرکت باشد.
3-اگر هوشیار است دندانهای شکسته یا مصنوعی خود را از دهان خارج کند
-کمپرس سرد
4-علایم حیاتی را هر 10 دقیقه بررسی کنید و در صورت بروز شوک، اقدامات لازم را انجام دهید.
 
نکته مهم
اگر بدنبال ضربه سر، ابتدا مصدوم گیج یا بیهوش شده و سپس هوشیار شود و پس از آن دوباره بیهوش شود، نشانه یک نوع خونریزی خطرناک مغزی است و باید هر چه سریعتر و تحت هر شرایطی به مرکز درمانی انتقال یابد.
شکستگی بینی و گونه
به دنبال نزاع و درگیری و بدنبال ضربه مستقیم به صورت
 
اقدامات لازم
1-کمپرس سرد
2-اگر خون دماغ شده است آن را کنترل کنید.
شکستگی فک تحتانی
بدنبال ضربه مستقیم به چانه و یا افتادن روی چانه ایجاد میشود.
علایم
اشکال در صحبت کردن
اشکال در بلع
ناتوانی در حرکت فک
شکستگی دندان
تورم و کبودی دهان
اقدامات لازم
1-بنشیند و سر خود را کاملاً جلو نگه دارد
2-پارچه نرم روی فک و فک را در وضعیت مناسب قرار دهید.
3-انتقال به بیمارستان
 شکستگی استخوان ترقوه
بدنبال افتادن روی زمین در حالیکه دست باز است اتفاق میافتد مثل افتادن از دوچرخه یا حین ورزش کردن.
علایم
درد که با حرکت تشدید میشود.
تغییر شکل و تورم شانه
گرفتن آرنج و خم کردن سر به سمت آسیب دیده توسط مصدوم
اقدامات لازم
1-دست به صورت مورب روی سینه طوری که نوک
انگشتان روی شانه مقابل قرار گیرد.
2-مصدوم با دست دیگر آرنج خود را بگیرد.
3-با بانداژ سه گوش، دست مصدوم را آویزان و
سپس با یک باند پهن دست را روی سینه محکم کنید.
4-انتقال به بیمارستان
 شکستگی دنده
به دنبال ضربه مستقیم یا در اثر افتادن اتفاق میافتد.
-اگر دنده شکسته وارد ریه شود← تنفس شدیداً مشکل میشود
-اگر بیش از یک دنده در دو نقطه یا بیشتر شکسته شوند← قفسه سینه مواج:
یعنی این قسمت از بقیه قسمتهای قفسه سینه جدا عمل میکند ( هنگام دم به داخل میرود و هنگام بازدم به بیرون )
علایم
درد شدید در محل شکستگی
درد هنگام نفس کشیدن
نفسهای کوتاه و با عمق کم
اقدامات لازم
دست آویزان و انتقال به بیمارستان
مصدوم به سمت آسیب دیده تکیه دهد
زخم نافذ در قفسه سینه ←
-مصدوم را به سمت آسیب دیده تکیه دهید
روی زخم پانسمان اما فقط سه طرف پانسمان
را چسب بزنید.
نکته مهم
اگر مصدوم بیهوش است و لازم شد که مصدوم را در وضعیت ریکاوری قرار دهید، او را به سمت آسیب دیده بخوابانید تا ریه سالم بالاتر قرار بگیرد و بتواند به خوبی عمل کند.
آسیبهای شانه
علت در رفتگی شانه :افتادن ناگهانی روی شانه با یک دست باز و حتی پوشیدن یک کت  
علایم
درد شدید که با حرکت بدتر میشود.
مصدوم دست خود را گرفته و سر را به سمت شانه خم کرده است
و یا دست مصدوم به سمت خارج بدن پیچیده است.
اقدامات لازم
1-مصدوم را بنشانید.
2-دست مصدوم روی سینه
3-دست راآویزان کنید.
4-با یک باند پهن دست را به سینه محکم کنید و انتقال به بیمارستان 
شکستگی بازو بدنبال ضربه مستقیم و یا افتادن رخ میدهد. 
علایم
درد که با حرکت بدتر میشود.
درد هنگام لمس
تغییر شکل محل
تورم و کبودی و خونمردگی
اقدامات لازم
1-مصدوم را بنشانید.
2-دست روی سینه در وضعیت مناسب
3-دست را آویزان کنید.
4-با یک باند پهن دست را به سینه محکم کنید وانتقال به بیمارستان
آسیبهای آرنج
شکستگی یا دررفتگی آرنج به دنبال افتادن روی کف دست اتفاق میافتد
- خطر آسیب جدی به رگها را دارد ←بررسی مرتب جریان خون اندام ( نبض مچ آسیب دیده)
علایم
درد که با حرکت یا لمس زیاد میشود.
تورم و کبودی و بدشکلی محل
بیحرکت شدن آرنج
اقدامات لازم
1-اگر آرنج میتواند خم شود ←مانند شکستگی بازو
- هر 10 دقیقه نبض مچ را چک کنید.
2-اگر آرنج نمیتواند خم شود← سعی در حرکت دادن اندام نکنید
-اگر تیم درمانی به زودی نمیرسد اندام را بیحرکت کرده و به مرکز درمانی انتقال دهید..
آسیبهای ساعد و مچ
بدنبال افتادن یک جسم روی دست و یا افتادن فرد در حالیکه دست باز است اتفاق میافتد.
شکستگی مچ نیز ممکن است بدنبال افتادن روی کف دست اتفاق افتد.
علایم
درد که با حرکت تشدید میشود.
تورم
بدشکلی و کبودی محل
اقدامات لازم
1-مصدوم را بنشانید و ساعد آسیب دیده را در مقابل بدن مصدوم قرار دهید.
2-با یک باند سه گوش، دست را آویزان کنید.
3-با یک باند پهن، بازو را به بدن محکم کنید و مصدوم را به بیمارستان انتقال دهید.
 آسیبهای دست و انگشتان
بدنبال ضربه مستقیم و یا افتادن روی دست← شکستگی، دررفتگی یا پیچ خوردگی  
علایم
درد که با حرکت تشدید میشود.
تورم و کبودی و تغییر شکل
اقدامات لازم
1-اگر مصدوم، حلقه یا انگشتر در انگشت دارد آن را خارج کنید.
2-یک پارچه نرم روی دست بگذارید و دست را بالاتر نگه دارید.
3-دست را در مقابل شانه آویز کنید.
4-با یک باند پهن، بازو را به بدن محکم کنید و مصدوم را به بیمارستان انتقال دهید. 
 نکته مهم
 به یاد داشته باشید در شکستگی دندهها و آسیبهای اندام فوقانی (شانه، بازو، آرنج، ساعد، مچ، دست، انگشتان) باید اندام فوقانی را آویز و فیکس کنید و یا در صورت امکان آتلبندی نمایید.
آسیبهای ستون مهرهها
ضربه به یک یا چند مهره، تغییر سرعت ناگهانی (تصادفات جادهای)، سقوط از ارتفاع یا اسب یا موتور، برخورد سر به کف استخر هنگام شیرجه ← شکستگی، دررفتگی، جابجایی دیسک یا پیچ خوردگی رباطها
نخاع درست در وسط ستون مهرهها قرار دارد← آسیب ستون مهرهها میتواند منجر به آسیب نخاع شود.
علایم
دو دسته علایم ممکن است دیده شود.
1- علایم آسیب مهره
درد کمر یا گردن که با لمس بدتر میشود.
غیرطبیعی بودن انحناء ستون مهرهها
2- علایم آسیب نخاع
ناتوانی در حرکت اندامها "بدلیل آسیب اعصاب حرکتی"
نداشتن حس یا احساس سوزش یا گز گز در اندام "بدلیل آسیب اعصاب حسی"
نداشتن کنترل ادار یا مدفوع "بدلیل آسیب اعصاب مربوطه"
اختلال در تنفس (در آسیبهای نخاع گردنی) "بدلیل آسیب اعصاب مربوط به تنفس"
اگر هوشیار است و به آسیب نخاع شک دارید:
1-مصدوم بیحرکت باشد و با اورژانس تماس بگیرید.
2-اگر خطری دیگر جان مصدوم را تهدید نمیکند (مانند انفجار)
به هیچ وجه، مصدوم را جابجا نکنید.
3-سر او را با دو دست خود طوری نگه دارید
که در امتداد گردن و ستون فقرات باشد و به هیچ وجه تکان نخورد.
4-از فرد دیگری بخواهید دو عدد پارچه یا پتوی لوله شده
را در دو طرف گردن و شانه مصدوم بگذارد
5-اگر به آسیب ستون مهرههای کمری شک دارید←
کمر مصدوم نباید حرکت کند.
6-علایم حیاتی مصدوم توسط فرد دیگری بررسی شود.
شما در تمام مدت فقط سر مصدوم را ثابت نگه دارید تا اورژانس برسد.

اگر مصدوم بیهوش است و به آسیب نخاعی شک دارید:
1-کمک بخواهید. سر او را با دو دست طوری نگه دارید که در امتداد گردن و ستون فقرات باشد
2-باید راه تنفسی باز شود ولی چون به آسیب نخاعی شک دارید، به هیچ وجه نباید سر و گردن را بالا بیاورید
- پس برای باز کردن راه تنفسی از روش بالا کشیدن زاویه فک استفاده کنید.
3-اگر نفس میکشد، سر را همچنان نگه دارید تا اورژانس برسد. اما اگر نفس نمیکشد، تنفس مصنوعی بدهید و اگر نبض هم ندارد، CPR کنید.
نکته مهم
اگر مصدوم قادر به نفس کشیدن است اما دهان وی در حال خونریزی است، باید مصدوم را در وضعیت ریکاوری قرار داد
اما از آنجا که به آسیب نخاعی مشکوک هستید، برای این کار به 3 تا 5 نفر نیازمند هستید.
نکته مهم
روش غلتاندن مصدوم در شک به شکستگی ستون مهرهها:
ابتدا تمام سر و گردن و بدن و پاهای مصدوم را در یک امتداد قرار دهید. شما سر و گردن مصدوم را در تمام مدت در امتداد تنه و پاها نگه دارید و از افراد کمکی بخواهید همه با هم و همزمان به آرامی مصدوم را به پهلو بغلتانند شما نیز سر و گردن را به آرامی در امتداد تنه و پاها، همزمان با دیگران به پهلو بغلتانید و زیر سر مصدوم یک پارچه تا شده قرار دهید و سر و گردن را ثابت نگه دارید.
روش غلتاندن مصدوم برای گذاشتن یک تخته سفت back board زیر مصدوم، نیز کاربرد دارد.
نکته مهم
اگر کلار یا گردن بند فیلادلفیا در اختیار دارید، ابتدا به آرامی و بدون حرکت دادن سر و گردن، کلار را ببندید. سپس مصدوم را با روش فوق بغلتانید و تخته سفت را زیر مصدوم قرار دهید. حالا مصدوم را به تخته تثبیت کنید.  
بستن کُلار (گردنبند)
در افرادی که مشکوک به آسیب ستونمهرههای گردنی هستید، برای بیحرکت کردن
ستون مهرههای گردنی باید از گردن بندهای سفت مخصوص (مانند فیلادلفیا) استفاده کنید
آماده کردن گردنبند (کلار)
1-یک خط فرضی از بالای شانهها تا روبروی چانه (روی گردن)
در نظر بگیرید و با انگشتان خود این فاصله را اندازه بگیرید.
2-گردنبند مناسب را انتخاب کنید.
فاصله بین سوراخ (که بست مشکی درون آن قرار میگیرد)
تا لبه پایینی پلاستیک، باید مساوی با اندازهگیری انگشتان شما باشد.
3-قطعات گردنبند را روی هم سوار کرده و آن را درست کنید.
روش بستن گردنبند در مصدوم نشسته
1-گردنبند بیحرکت کننده را روی قفسه سینه به سمت بالا سُر دهید.
چانه کاملاً در قطعه چانهای قرار گیرد و قطعه چانهای را بپوشاند.
 
2-گردنبند را دور گردن قرار دهید و چسب آن را محکم کنید.
 
3-اگر چانه، قطعه چانهای را نپوشانده است، چسب
گردنبند را باز کرده و دوباره تنظیم کرده و محکم کنید.
روش اول بستن گردنبند در مصدوم خوابیده:
1-بخش پشتی گردنبند را به پشت گردن مصدوم سُر بدهید.
(ابتدا چسب حلقهای را به سمت داخل، روی بالشتک تا کنید).
 
2-گردنبند را طوری قرار دهید که کاملاً با چانه
تناسب داشته باشد و حالا چسب را محکم کنید.

روش دوم بستن گردنبند در مصدوم خوابیده:
1-ابتدا قطعه چانهای را جاگذاری کنید و
سپس قطعه پشتی را به زیر گردن مصدوم، سُر بدهید.
 
2-حفره جلوی گردنبند (حفره نایی) را بگیرید
تا گردنبند تکان نخورد و سپس چسب حلقهای را بچسبانید.
کمردرد
علل:
1-شایعترین علت : پیچ خوردگی و رگ به رگ شدن رباطها و عضلات
بدنبال خم شدن زیاد و طولانی مدت، بلند کردن اجسام سنگین، ورزش شدید و بیش از حد و گاهی سقوط
علایم
کمر، بیحرکت یا کج میشود و در هنگام لمس، دردناک است.
اقدامات لازم
روی سطح سفت دراز بکشد.
-در مرحله حاد، کمپرس سرد به مدت 10 دقیقه
- سپس کمپرس گرم
2-آرتروز مهرههای کمری
به دنبال نشستنها یا ایستادنهای طولانی و نادرست یا خم کردن گردن و کمر به مدت طولانی در مشاغل خاص
 
علائم
درد تیر کشنده از کمر به سمت پا
 
اقدامات لازم
اصلاح روش زندگی

 
3-آسیب دیسک بین مهرهای
بدنبال بلند کردن یک جسم سنگین از حالت نشسته به ایستاده به طور ناگهانی دیسک بین مهرهای از بین مهرهها بیرون میزند و روی نخاع فشار میآورد.
 
علائم
درد ناگهانی در ناحیه کمر هنگام بلند کردن جسم سنگین، که به فرد اجازه بلند شدن را نخواهد داد.
 
اقدامات لازم
در مرحله حاد، مصدوم باید روی سطح سفت استراحت کند و پس از مدتی، کارهای روزمره را به آرامی شروع کند.
نکته مهم
 
آرتروز و یا بیرون زدن دیسک در ناحیه کمر میتواند منجر به یک درد تیر کشنده از کمر به سمت یکی از پاها شود (درد به صورت طناب مانند از کمر تا نوک پا تیر میکشد) که به آن درد سیاتیک گویند.
آسیبهای لگن
شکستگی در تصادفات به علت ضربات مستقیم و یا در اثر له شدن بین دو جسم سخت ایجاد میشود.
عوارض شکستگی:
- خونریزی داخلی ← شوک
-آسیب به مثانه و مجاری ادراری
 
علایم
اشکال در ایستادن و راه رفتن
درد خصوصاً هنگام لمس روی کشاله ران، باسن و کمر
علایم شوک و خونریزی داخلی
وجود خون در مجاری ادراری
اقدامات لازم
1-کمک بخواهید و با اورژانس تماس بگیرید.
2-به مصدوم کمک کنید به پشت بخوابد. زیر زانوهای او یک بالش قرار دهید تا زانو کمی خم شود.
3-یک پارچه ضخیم بین هر دو مچ و هر دو زانوی مصدوم قرار دهید و پاهای مصدوم را با باند سه گوش روی زانو و مچ بهم ببندید.
4-علایم حیاتی را مرتب کنترل کنید و در صورت شوک، اقدامات لازم را انجام دهید.
5-مصدوم را جابجا نکنید اما در صورت نیاز به جابجایی ابتدا یک آتل بلند از مچ پا تا زیر بغل ببندید و سپس مانند آسیبهای نخاعی روی تخته سفت چوبی، کل بدن وی را ثابت کنید.


مهارت خود را افزایش دهید.
فرض کنید همسایه شما هنگام بیرون آوردن خودروی خود از پارکینگ، یک عابر پیاده را بین ماشین و دیوار، فشار داده و عابر پیاده مشکوک به شکستگی لگن است. اقدامات لازم را انجام دهید.
آسیبهای ران
در افراد جوان: بدنبال تصادف ← خونریزی شدید در ران (خونریزی داخلی یا خارجی) ← شوک
-در افراد مسن : گردن استخوان ران بدنبال زمین خوردن میشکند.
 
علایم
درد
اشکال در راه رفتن
علایم شوک
چرخیدن پا به سمت خارج در شکستگی گردن استخوان ران
اقدامات لازم
1-کمک بخواهید و به اورژانس اطلاع دهید.
2-کمک کنید مصدوم دراز بکشد.
3-پای مصدوم را در وضعیت مستقیم نگه دارید و بالا نبرید
4-پای مصدوم را به پای سالم بانداژ کنید
5-مصدوم را جابجا نکنید اما در صورت نیاز به جابجایی یک آتل بلند از مچ پا تا زیر بغل ببندید و مانند آسیبهای نخاعی روی تخته سفت چوبی، کل بدن را ثابت کنید.

آسیبهای زانو
ضربه مستقیم، چرخش یا کشیدگی مفصل ← شکستگی کشکک و یا پیچ خوردگی یا پارگی رباطها و غضروفها
علایم
درد و تورم سریع در محل مفصل زانو
قفل شدن مفصل و درد شدید حین باز کردن زانو
اقدامات لازم
1-دراز بکشد و یک بالش زیر زانوی وی قرار دهید. -زانوی مصدوم را با زور باز نکنید.
2-پارچه نرم دور مفصل بپیچید و آن را با باند محکم کنید.
3-در صورت نیاز به انتقال پا را آتلبندی کند.
آسیبهای ساق و مچ پا
ضربه محکم مانند تصادف و برخورد با سپر اتومبیل ← شکستگی استخوانهای ساق پا
-در مچ پا معمولاً پیچ خوردگی اتفاق میافتد.
 
علایم
درد و تورم در محل
زخم باز (چون استخوانهای ساق، نزدیک پوست است)
 
اقدامات لازم
1-کمک بخواهید و با اورژانس تماس بگیرید.
2-مصدوم دراز بکشد. اگر زخم باز دارد، زخم را پانسمان و خونریزی را کنترل کنید.
3-پای مصدوم را محکم نگه دارید تا قسمتهای شکسته تکان نخورند.
4-در صورت نیاز به انتقال با استفاده از پای سالم و یا با آتل، پای مصدوم را بیحرکت کنید.
آسیبهای کف پا و انگشتان
بدنبال افتادن جسم سنگین روی پا← شکستگی
 
علایم
اشکال در راه رفتن
درد و تورم
 
اقدامات لازم
1-پای مصدوم را بالا نگه دارید و کمپرس سرد استفاده کنید تا تورم کم شود.
2-انتقال به بیمارستان در حالیکه پایش بالا قرار گرفته است
آتل بندی و حمل مصدوم
عناوین فصل:
آتل
انواع آتل
اصول کلی آتلبندی
نحوه آتلبندی
حمل مصدوم
اصول کلی حمل مصدوم
حملهای یک نفره
حملهای دونفره
حملهای گروهی
انواع برانکارد
انتقال مصدوم به هلیکوپتر
انتقال مصدومی که قادر به حرکت میباشد
کنترل مصدوم بیحال و در حال افتادن
تعریف آتل
وسیله ای که جهت بی حرکت ساختن اعضا آسیب دیده بکار میرود
انواع آتل
-از جنس چوب، سیم، گچ یا حتی به صورت ابتکاری با یک مقوا یا یک بالش
-آتل بادی: علاوه بر ثابت کردن شکستگی، خونریزی خارجی را نیز کنترل میکند
اما اگر زیاد باد شود خونرسانی را مختل میکند
-آتل وکیوم(مزيت: خونرسانی را مختل نمیکند)
-آتل کششی در شکستگیهای اندام تحتانی در مواردی که خونرسانی مختل شده
-بالش و باند پهن در پیچخوردگی و شکستگی مچ پا
-یک تخته چوبی بلند به عنوان آتل، در مصدومین نخاعی و شکستگیهای لگن و ران
-آتل سیمی
- از پیش ساخته شده (آتل تجاری)
اصول کلی آتلبندی
1-آتل باید از جنس سخت یا نیمه سخت باشد ← اجازه حرکت به شکستگی را ندهد.
2-قبل از بستن آتل، اگر زخم باز و خونریزی وجود دارد آن را پانسمان کنید و خونریزی را کنترل نمایید.
3-قبل و بعد از بستن آتل باید خونرسانی عضو را کنترل کنید.
4-باید یک مفصل پایینتر و یک مفصل بالاتر از محل آسیب را روی آتل با باند پهن ثابت نمود. در مورد لگن و ستون مهرهها و ران، کل بدن باید روی تخته چوبی ثابت شود.
5-در شکستگی اندام فوقانی ←آتلبندی + آویز
6-دو آتل در دو طرف ساعد و ساق← جلوگیری از چرخیدن اندام
7-انگشتان دست و پا باید از آتل بیرون باشند← گردش خون عضو را کنترل کنید.
8-پس از آتلبندی، اندام را بالا نگهدارید تا جریان خون آن کمتر شده و تورم آن کاهش یابد.
9-اگر دو نفر امدادگر هستید، یک نفر تا پایان آتلبندی، محل آسیب دیده را با دست نگه دارد.
نکته مهم
قبل از انتقال و جابجایی مصدوم، حتماً باید اعضای آسیب دیده، آتلبندی شوند و یا با استفاده از آویزها یا با ترکیبی از آتل و آویز، اندام به بدن ثابت شود تا جلوی آسیبهای بیشتر گرفته شود.
نکته مهم
 
قبل و پس از بستن آتل یا آویز، حتماً خونرسانی اندام در پایینترین محل آسیب به صورت مرتب کنترل شود.
نکته مهم
وقتی آسیبها منجر به بدشکلی اندام (مثل شکستگیهای آرنج) شده است و خونرسانی اندام در پایین محل آسیب سالم است، به هیچ وجه سعی در صاف نمودن اندام نکنید و اندام را در همان وضعیت آتلبندی کنید. تنها در صورتی که خونرسانی عضو مختل است (پایین محل آسیب نبض ندارد و اندام کبود و تیره شده)، با کشش آرام، اندام را در وضعیت مناسب قرار دهید، نبض را چک کنید و در صورت وجود نبض طبیعی آتلبندی را انجام دهید و دوباره نبض را چک کنید.
آتلبندی در آسیب بازو
 
1-بالا و پایین محل آسیب را ثابت کنید.
2-آویز
 
 
آتلبندی در آسیب ساعد
1-دو تکه چوب دوطرف ساعد
2-بالا و پایین آن را ثابت کنید.
  آتلبندی در آسیب دست و انگشتان
1-یک تکه چوب زیردست و ساعد
2-دور تا دور آن تا روی ساعد بانداژ
آتلبندی آرنج در وضعیت خمیده (کج)
1-اگر نبض رادیال وجود دارد← بدون راست کردن آرنج← یک تکه چوب را بین مچ و بازو ثابت کنید.
- اما اگر نبض وجود ندارد← به آرامی آرنج را راست کرده ← پس ازایجاد نبض، آرنج را ثابت کنید.
2-آویز و یا با یک باند پهن به تنه ببندید.
آتلبندی آرنج در وضعیت راست
1-اگر نبض لمس میشود، آرنج را ثابت نگه دارید.
2-آتل بلند از مچ تا بازو زیر یا کنار دست
3-با بانداژ آن را ثابت کنید.
4-بازو را به بدن ثابت کنید. 
آتلبندی زانو در وضعیت خمیده
1-اگر نبض پشت پا یا پشت قوزک داخلی وجود دارد بدون راست کردن زانو ←ران و ساق پا را ثابت کنید -اما اگر نبض وجود ندارد، به آرامی و تحت کشش زانو را راست کنید ← پس از پیدا کردن نبض، ثابت کنید.
2-روی یک تخته صاف، مصدوم را بخوابانید
و مچ پا و لگن را به تخته ثابت کنید.
آتلبندی زانو در وضعیت راست
1-یک تکه چوب زیر پای مصدوم از پاشنه پا تا کمر
2-در محل مچ پا، ساق، ران و کمر،
مصدوم را به تکه چوب ثابت کنید.
نکته مهم
در شکستگی مفاصل اگر نبض انتهای اندام وجود دارد مفصل را هر وضعیتی که هست (حتی خمیده) با آتل ثابت کنید اما اگر نبض وجود ندارد مفصل را به آرامی و با کشش به پایین، راست کرده و نبض را چک کنید. اگر نبض پیدا کرد، آن را با آتل ثابت کنید.
آتلبندی ساق
1-دو طرف پا دو تکه چوب قرار دهید.
2-مچ پا و بالای زانو را به تختهها ثابت کنید.
آتلبندی ران
1-یک تکه چوب از پاشنه تا زیر بغل در کناره خارجی پا
-یک تکه چوب از پاشنه پا تا بالای ران در کناره داخلی پا
2-در محل مچ پا، زانو، بالای ران و کمر، مصدوم را به تختهها ثابت کنید.
3-در صورت امکان، مصدوم را روی یک تخته چوبی بلند بخوابانید و مصدوم را ثابت کنید.
آتلبندی مچ پا و پا
1-یک بالش را تا کرده و دور مچ پا بپیچید.
2-آن را در چند نقطه با باند پهن ببندید.
آتلبندی انگشتان
1-بین انگشت مصدوم و انگشت کناری یک پارچه نرم بگذارید.
2-دو انگشت را بهم ببندید اما انتهای انگشتان باز باشد
حمل مصدوم  
به جابجا کردن مصدوم از یک محل به محل دیگر، حمل مصدوم گویند. 
نکته مهم
به یاد داشته باشید تا حد امکان نباید مصدوم را جابجا نمود و باید در همان محل، کمکهای اولیه را به مصدوم ارائه کرد تا اورژانس برسد. فقط در مواردیکه خطر جدی دیگری مثل آتشسوزی، انفجار یا آوار جان مصدوم را تهدید میکند، اقدام به جابجایی مصدوم کنید.
اصول کلی حمل مصدوم
1-تا حد امکان، مصدوم باید کمتر تکان بخورد تا آسیبها بیشتر نشود.
2-کل بدن مصدوم را یکپارچه حرکت دهید.
3-مراقب ایمنی و سلامت خود باشید و روش حمل متناسب با شرایط خود و مصدوم را انتخاب کنید.
4-هنگام بلند کردن مصدوم یا برانکارد، از کمر خم نشوید بلکه از زانوها خم شوید و در حالیکه کمر راست است، بلند شوید.
5-در حین انتقال، بدن خود را به بدن مصدوم یا برانکارد نزدیک نگه دارید تا تعادل شما حفظ شود.
6-گامهای خود را محکم و کوتاه بردارید
حملهای یک نفره
1- کشیدن مصدوم
وقتی تنها هستید و مصدوم سنگین است و روی زمین افتاده است  
5نوع کشیدن وجود دارد:
الف: کشیدن لباس
ب: کشیدن پتو
ج: کشیدن بازو به بازو (قلابوار کشیدن)
د: کشیدن آتشنشانی
اگر دود در بالای اتاق وجود دارد
ﻫ : بیرون کشیدن اضطراری از خودرو (برای مثال مصدوم پشت فرمان)
دست چپ ← زیر بازوی چپ مصدوم ←فک مصدوم را از زیر بگیرید
دست راست از پشت مصدوم عبور و زیر بازوی راست وی ببرید ←
مچ دست چپ مصدوم را با دست راست خود بگیرید.
- کاملاً به مصدوم بچسبید. او را بغل کرده و در حالیکه با دست چپ مراقب هستید که سر و گردن تکان نخورد، مصدوم را بیرون بکشید و به آرامی روی زمین بخوابانید.
2- حمل عصایی
اگر مصدوم هوشیار و قادر به حرکت روی حداقل یک پای خودمیباشد
3- حمل کول کردن (به پشت گرفتن)
-اگر مصدوم وزن کمی دارد و هوشیار است
- برای مسافتهای طولانی کاربرد دارد.
4- حمل یک دست و یک پا (آتشنشانی)
اگر مطمئن هستید مصدوم، شکستگی و
آسیب ستون مهرهها و مغز ندارد،
5- حمل گهوارهای یا آغوشی
اگر مصدوم وزن کمی دارد و شکستگی و
آسیب ستون مهرهها ندارد
6- حمل به دوش کشیدن
وقتی که قرار است مسافت طولانی مصدوم را حمل کنید.
حملهای دو نفره
اگر دو نفر امدادگر حضور دارند، ترجیحاً از حمل دو نفره استفاده کنید:
1- حمل دومچ
- مطمئن هستید که ستون فقرات مصدوم آسیب ندیده است
- مصدوم بیهوش است
2- حمل چهار مچ
اگر مصدوم هوشیار است و ستون فقرات وی آسیب ندیده است
3- حمل با صندلی
عبور از راهروهای تنگ و بالا و پایین رفتن از پلهها
 
4- حمل زنبهای (گرفتن بالا و پایین بدن مصدوم)
اگر مصدوم بیحال یا بیهوش است
اما آسیب ستون مهرهها و اندام ندارد
5- حمل دوعصایی
حملهای گروهی
بهترین روش حمل برای مصدومینی که احتمال شکستگی دارند، حمل گروهی است.
1- حمل آغوشی
امدادگران یک طرف مصدوم قرار دارند
2- حمل زیگزاگی
امدادگران در دو طرف مصدوم قرار میگیرند و امکان کمک امدادگران بیشتر وجود دارد.


- حمل با پتو




- حمل با برانکارد
بهترین نوع حمل، حمل با برانکارد است خصوصاً زمانیکه آسیبهای جدی وجود دارد.
نکته مهم
1-برانکارد را در همه حال افقی نگهدارید حتی موقع بالا و پایین رفتن از پلهها.
2-هنگام حرکت، پای مصدوم به سمت جلو و سر مصدوم به سمت عقب باشد مگر در موارد زیر:
وارد کردن مصدوم به آمبولانس
بیرون بردن مصدوم از محل حادثهخیز (برای این که سر مصدوم زودتر خارج شود).
بالا رفتن از پلهها
3- اگر برانکارد ندارید، میتوانید با استفاده از دو تکه چوب و یک پتو و یا دو تکه چوب و دو پیراهن و یا دو تکه چوب و مقداری طناب به صورت ابتکاری برانکارد درست کنید.
برانکارد مخصوص آمبولانس
3- برانکارد میلهای – پارچهای
4- برانکارد ارتوپدی (scoop stricture)
(back board 5- تخته پشتی
6- برانکارد مخصوص نجات
7- صندلی مخصوص حمل مصدوم
- برانکارد سبدی 
9- برانکارد قابل انعطاف
انتقال مصدوم به هلیکوپتر
-تا زمانی که هلیکوپتر کاملاً فرود نیامده به هیچ وجه به طرف آن نروید.
- پس از فرود کامل تا زمان دستورات لازم از طرف پرسنل پرواز به هلیکوپتر نزدیک نشوید.
-فقط از طرفین هلیکوپتر (محدوده ساعت 3 و 9 در عکس مقابل)، آن هم پس از اجازه پرسنل پرواز میتوان به هلیکوپتر نزدیک شد.
-به هیچ وجه محورهای زیرین هلیکوپتر را لمس نکنید.
انتقال مصدومی که قادر به حرکت میباشد.
در سمت آسیب دیده مصدوم قرار بگیرید. کف دست خود را زیر کف دست مصدوم قرار دهید. دست او را بگیرید و کمی به جلو بیاورید.
دست دیگر خود را دور کمر مصدوم برده و کمربند یا لباس مصدوم را محکم بگیرید.
با قدمهای کوتاه با او هم قدم شوید. اگر احساس کردید در حال افتادن است، افتادن او را کنترل کنید
کنترل مصدوم بیحال و در حال افتادن
اگر احساس کردید مصدوم در حال افتادن است سعی نکنید
او را سر پا نگه دارید بلکه به او کمک کنید تا به آرامی روی زمین بنشیند.

فوریت های پزشکی
کاهش سطح هوشیاری
کاهش سطح هوشیاری شامل افراد نیمه هوشیار و بیهوش میشود.
هوشیار :
- فرد چشمهایش باز است
- صحبت میکند
-به محیط اطراف خود کاملاً آشناست
-زمان و مکان را درست درک میکند
- میتواند اندامهای خود را به خوبی حرکت دهد
بیهوش :
-چشمهایش بسته است و حتی با تحریک دردناک آن را باز نمیکند
- صحبت و یا حتی ناله هم نمیکند
- اندامهای خود را حتی با تحریک دردناک تکان نمیدهد
نیمه هوشیار یا گیج:
بین دو حالت فوق مثلاً
-فرد فقط ناله میکند و چشمهایش بسته است
-یا وقتی گیج است و زمان و مکان را درست تشخیص نمیدهد
علل کاهش سطح هوشیاری
1-افزایش یا کاهش قند خون (شایعترین علت)
2-افزایش یا کاهش فشارخون
3-شوک
4-سنکوپ یا غش کردن
5-ضربه مغزی
6-حمله مغزی
7-مرحله بعد از تشنج
8-سرمازدگی و گرمازدگی
9-مسمومیت (داروها و سموم)
10-عفونت مغز
11-علل طبی دیگر
اقدامات لازم
1-کمک بخواهید و با اورژانس 115 تماس بگیرید.
2-ABC را ارزیابی کنید.
3-در صورت نیاز، تنفس و ماساژ قلبی (CPR) دهید.
4-اگر مصدوم نفس میکشد وی را در وضعیت ریکاوری قرار دهید.
5-علایم حیاتی مصدوم را مرتباً چک کنید.
6-بدنبال شواهد و علت کاهش سطح هوشیاری بگردید (از اطرافیان سؤال کنید)
7-اگر جزء کادر درمانی هستید اولین اقدام درمانی، گرفتن رگ از مصدوم وتزریق گلوکز، نالوکسان و تیامین میباشد.
اورژانسهای دیابت (پایین و بالا رفتن قندخون)
پایین افتادن قندخون (هایپوگلیسمی)
علایم
تاری دید
سردرد
ضعف
لرزش بدن
تعریق (عرق کردن)
طپش قلب
کاهش سطح هوشیاری (گیجی تا بیهوشی کامل)
اقدامات لازم
1-اگر مصدوم بیهوش نیست و قادر به خوردن میباشد
باید یک ماده غذایی شیرین در حالت نشسته به وی بخورانید.
2-اگر مصدوم بیهوش است او را روی زمین بخوابانید. در وضعیت
ریکاوری قرار دهید و منتظر کادر درمانی باشید تا به وی گلوکز
وریدی تزریق کنند.
بالا رفتن قند خون (هایپر گلیسمی)
علایم
تنفس بسیار عمیق و سریع
کاهش سطح هوشیاری
 
اقدامات لازم
1-اصول کلی در فرد بیهوش را رعایت کنید.
2-هر چه سریعتر مقدمات انتقال فرد به بیمارستان را فراهم کنید.
بالا و پایین رفتن فشارخون
بالا رفتن فشار خون
اگر فشار خون به طور ناگهانی و به میزان زیاد، بالا رود ← خطر خونریزی مغزی
یا آسیب به مغز ← کاهش سطح هوشیاری

علایم
سردرد
خونریزی از بینی
تاری دید
بالا بودن فشار خون (با دستگاه فشارسنج)
کاهش سطح هوشیاری
اقدامات لازم
1--مصدوم را آرام کنید و او را بخوابانید
2- نیتروگلیسیرین زیر زبانی
پایین افتادن فشارخون
علت: خونریزی زیاد، کار زیاد، خستگی و عدم مصرف مایعات به مقدار کافی،
تعریق شدید، تهوع و استفراغ و اسهال شدید ← کاهش فشار خون
← درصورت پیشرفت← شوک
علایم
سبکی سر
تاری دید
ضعف و بیحالی
پایین بودن فشارخون (با دستگاه فشارسنج)
کاهش سطح هوشیاری بدلیل شوک
اقدامات لازم
1-مصدوم را به آرامی روی زمین بخوابانید.
2-پای مصدوم را بالاتر از بدن وی قرار دهید.
3-در صورت بروز شوک و کاهش سطح هوشیاری اقدامات لازم را انجام دهید
ضربه مغزی
ضربه به سر←
- به بافت مغز آسیب بزند
- رگهای داخل جمجمه پاره شود ← خونریزی داخل مغز
-شکستگی استخوانهای جمجمه
نکته مهم  
همیشه فردی که دچار ضربه مغزی شده است را از نظر آسیب
نخاع گردنی، آسیب دیده فرض کنید و سر و گردن مصدوم را
با دست و در صورت داشتن امکانات با کلار بیحرکت کنید.
تکان مغزی Concussion
علایم
کاهش سطح هوشیاری موقت که به سرعت بهبود می یابد.
سرگیجه و تهوع
سردرد
فراموشی وقایع حول و حوش حادثه
اقدامات لازم
1-اگر بیهوش است ← اقدامات لازم
2-پس از هوشیاری، استراحت کند و یکی از نزدیکان از وی مراقبت کند.
3-در صورت سردرد شدید، تهوع و استفراغ شدید یا کاهش مجدد سطح
هوشیاری یا خواب آلودگی بلافاصله به بیمارستان انتقال دهید.

کوفتگی مغزیContusion
-بافت مغز کوفته و فشرده شود
- بیهوش میشود و نیاز به ارجاع به بیمارستان دارد.
اقدامات لازم
1-کلیه اقدامات لازم برای یک فرد بیهوش با احتمال آسیب نخاع گردنی
2-مصدوم را سریعاً به بیمارستان انتقال دهید.
خونریزی مغزی
علت:
-ضربه
-بالا رفتن شدید فشار خون
-خودبخودی
علایم
سردرد شدید
کاهش سطح هوشیاری
تنفس نامنظم
هم اندازه نبودن مردمکها یا گشادی شدید مردمکها در فرد بیهوش
اقدامات لازم
1-کمک خواستن و تماس با اورژانس
2-کلیه اقدامات لازم برای یک فرد بیهوش با احتمال آسیب نخاع گردنی
3-اگر بدنبال ضربه به سر← گیج یا بیهوش شد← سپس هوشیار شد
← پس از آن دوباره بیهوش شد← نشانه یک نوع خونریزی خطرناک مغزی(اپيدورال هماتوم)
← هر چه سریعتر به بيمارستان رسانده شود
سکته مغزی
تعريف: خونرسانی به قسمتی از مغز مختل شود
سکته مغزی 2 علت دارد:
1-پاره شدن رگهای مغزی (سکته مغزی + خونریزی مغزی)
2-گیرکردن یک لخته در رگهای مغزی
علایم
ناتوانی در صحبت کردن و قورت دادن آب دهان
کج شدن صورت
ناتوانی در حرکت دادن اندامهای بدن (ممکن است یکطرفه باشد)
سردرد
بیهوشی به صورت تدریجی یا ناگهانی
هم اندازه نبودن مردمکها یا گشادی شدید مردمکها در فرد بیهوش
اقدامات لازم
1-کمک خواستن و اطلاع به اورژانس
2-اگر بیهوش است ← اقدامات لازم برای فرد بیهوش
3-اگر هوشیار است، او را بخوابانید. زیر سر او یک بالش بگذارید و سر او را به یک
سمت خم کنید تا آب دهان وی بیرون بریزد (چون نمیتواند آب دهان را قورت دهد).
تشنج
-اشکال در فعالیت الکتریکی مغز
-علل : بعضی بیماریها، ضربه مغز، نرسیدن اکسیژن یا قند به مغز و یا مصرف زیاد الکل و ...
علایم
-ابتدا احساس مزه یا بوی بد ← بیهوش
میشود و به زمین میخورد← اندامها سفت میشود و کمر قوس بر میدارد ← پس از 30 ثانیه،
اندامها شروع به تکانهای شدید میکنند. فک قفل میشود، چشمها خیره شده و از دهان کف
خارج میشود. بیاختیاری ادرار یا مدفوع دارد
- بعد از مجموعاً یک دقیقه حرکات متوقف میشود و فرد به خواب عمیقی فرو میرود.
اقدامات لازم
1-مصدوم را به آرامی روی زمین بخوابانید و مراقب باشید در اثر برخورد با اشیاء اطراف،
آسیب بیشتری نبیند. قبل از قفل شدن فک اگر میتوانید یک پارچه بین دندانهای مصدوم
قرار دهید.
2-در طول زمان تشنج، هیچ اقدام دیگری نیاز نیست (صدا زدن، سیلی زدن، آب پاشیدن
به صورت مصدوم یا به زور باز کردن دهان مصدوم، هیچ اثری ندارد)
3-پس از پایان تشنج، راه هوایی را باز و تنفس را بررسی کنید. اگر نفس میکشد
← وضعیت ریکاوری واگر نفس نمیکشد← تنفس مصنوعی و در صورت نیاز CPR
نکته مهم
در موارد زیر با اورژانس تماس بگیرید:
1-تشنج برای اولین بار رخ داده است.
2-تشنج متوقف نمیشود و مرتب تکرار میشود.
3-تشنج بیش از 5 دقیقه طول بکشد.
4-بیهوشی بیش از 10 دقیقه طول بکشد.
تشنج غایب (Absence)
یک نوع تشنج است که ممکن است در کودکان دیده شود که علایم آن با تشنج
معمول تفاوت دارد.
 
علایم
-فرد ناگهان توجه خود را به محیط از دست میدهد (غایب)
-به یک نقطه خیره میشود (مات میشود)
- لب و پلک وی حرکات غیرطبیعی به صورت تکراری پیدا میکند مثل ملچ ملوچ کردن
- اگر مصدوم را صدا بزنید و تکان دهید هوشیار میشود.
اقدامات لازم
1-کمک کنید بنشیند، اطراف او را خلوت کنید.
2-پس از بهبودی کامل به پزشک مراجعه کند.
تشنج در کودکان
گاهی بدنبال تب بالا در کودکان (مثلاً بدنبال عفونت گوش، گلودرد و ...) ← تشنج
اقدامات لازم
1-اطراف کودک بالش نرم بگذارید تا در اثر برخورد با اطراف، آسیب بیشتری نبیند.
2-با یک پارچه خیس، بدن کودک را خنک کنید.
3-پس از توقف تشنج ←وضعیت ریکاوری
حمله قلبی
یکی از رگهای خون رساننده به خود عضله قلب بسته شود←حمله قلبی
علایم
درد فشارنده قفسه سینه (معمولاً کل قفسه سینه) -ممکن است به فک پایینی یا
یکی از دستها یا بین دو کتف تیر بکشد.
تهوع
تعریق سرد (عرق میکند اما پوست وی سرد است)
ضعف شدید
تنگی تنفس
اقدامات لازم
1-کمک بخواهید و با اورژانس تماس بگیرید.
2-مدوم را به آرامی بنشانید و هیچ فعالیتی نکند
3-آسپیرین 325 میلی گرم بجود.
4-قرص زیرزبانی یا اسپری نیتروگلسیرین
5-علایم حیاتی مصدوم را مرتب کنترل کنید و در صورت نیاز تنفس مصنوعی
و CPR را انجام دهید.
شکم درد ناگهانی
بعضي علل شکم درد:
مسمومیت و عفونت گوارشی
علایم
شکم درد متناوب معمولاً در قسمت پایین شکم
بیاشتهایی
تهوع و استفراغ
اسهال
تب
آپاندیسیت (التهاب آپاندیس)
علایم
درد اطراف ناف ← پس از چند ساعت به پایین و راست شکم انتقال مییابد
و درد شدیدی در این نقطه حس میکند.
تهوع
بیاشتهایی
تب خفیف
التهاب کیسه صفرا
علایم
درد ثابت و شدید در بالا و راست شکم
بیاشتهایی
تهوع و استفراغ
تب
سابقه سوء هاضمه با خوردن غذاهای چرب
زایمان
زایمان طبیعی معمولاً در هفته 40 حاملگی اتفاق میافتد.
 
علایم شروع زایمان
انقباضات رحمی که به تدریج فاصله آنها به هم نزدیکتر میشود.
خروج ترشحات آغشته به خون از دستگاه تناسلی
خروج مایع شفاف به صورت ناگهانی (پاره شدن کیسه آب) از دستگاه تناسلی
اقدامات لازم
1-کمک بخواهید و با اورژانس تماس بگیرید.
2-مادر را آرام کنید و به او کمک کنید تا در هر وضعیتی که راحتتر است، استراحت کند.
3-مادر نفس عمیق بکشد. میتوانید به آرامی قسمت تحتانی کمر مادر را ماساژ دهید.
4-آرامش خود را حفظ کنید و انتقال به بیمارستان.
آسم
-انقباض عضلات راه هوایی ← تنگی راه هوایی و اشکال در تنفس
-- تماس با مواد حساسیتزا، سرما و دود سیگار← تشدید آسم
- حمله آسم شبها اتفاق میافتد
- اکثراً تنها با اسپری میتوان آن را کنترل کرد.
علایم
تنگی نفس و بازدمهای طولانی
صدای خس خس حین بازدم
اختلال در صحبت کردن
خستگی و بندرت بیهوشی
اقدامات لازم
1-مصدوم را آرام کنید و یک پاف اسپری
2-وضعیت راحت
3-آرام و عمیق نفس بکشد.
4-اگر ظرف 3 دقیقه بهتر نشد← یکبار دیگر اسپری ←
اگر پس از 5 دقیقه بهتر نشد ← بیمارستان
5-اگر بیهوش است ←اقدامات لازم برای یک فرد بیهوش
سرگیجه
بپرسید آیا ساختمان دور سرش میچرخد یا فقط احساس سبکی سر دارد؟
-احساس سبکی سر ← کاهش قندخون یا کاهش فشارخون
احساس کند ساختمان دور سرش میچرخد و قادر به حفظ تعادل خود نیست
← سرگیجه واقعی ←علت : مشکلات گوش داخلی و یا مشکلات مغزی

 
اقدامات لازم
1-به آرامی بنشیند تا به اطراف برخورد نکند.
2-اگر سرگیجه واقعی است ← بیمارستان
رفتارهای تهاجمی
علل:
- شرایط استرسزا مثلاً از دست دادن یکی از نزدیکان در یک حادثه
-مصرف الکل یا داروهای محرک
- اضطراب، اختلال حافظه و اختلالات روانی و ...
اقدامات لازم
1-با مصدوم به آرامی برخورد کنید.
2-با او بحث نکنید.
3-اگر حالت تهاجمی دارد خود را به خطر نیندازید و سعی نکنید فرد را مهارکنید.
4-با یک پزشک و در صورت نیاز با پلیس تماس بگیرید.
مسمومیت ها و گزش ها
سم
مادهای که وقتی وارد بدن شود یا با بدن تماس پیدا کند باعث آسیب به بدن شود.
 
انواع سم شامل:
1-سمهایی که از راه خوردن اثر میکنند.
2-سمهایی که از راه تماس با پوست اثر میکنند.
3-سمهایی که از راه تنفس اثر میکنند.
4-سمهایی که از راه تزریق در پوست اثر میکنند.
سمهایی که از راه خوردن اثر میکنند:
شامل: الکل، داروها، حشرهکشها، آفتکشها، غذاهای مسموم و موادشیمیایی دیگر
علایم
تهوع و استفراغ
درد شکمی
تشنج
ضربان قلب نامنظم
کاهش سطح هوشیاری
اقدامات لازم
1-کمک بخواهید و با اورژانس تماس بگیرید
2-اگرقرص خورده وکمتر از دو ساعت گذشته :وادار به استفراغ کنید
3-درسایر موارد به هیچ وجه وادار به استفراغ نکنید
4-اگر هوشیار است با دادن آب یا شیر سم را رقیق کنید
5-برای اسید سفیده تخم مرغ وبرای قلیا آب پرتقال بدهید
سمهایی که از راه تماس با پوست اثر میکنند:
شامل: پاککنندهها (اسیدی و قلیایی)، آفتکشها، حشرهکشها و مواد شیمیایی. 
علایم
درد محل
تورم محل
خارش و قرمزی پوست
اقدامات لازم
1-درآوردن لباسهای آلوده
2-شستشوی محل آسیب با آب فراوان به مدت طولانی
3-اگر به چشم پاشیده شده است، شستن فوری چشم با آب فراوان
نکته مهم
مراقب باشید سم و یا آبی که با آن سم را میشویید، با پوست خود شما تماس پیدا نکند.
سمهایی که از راه تنفس اثر میکنند (استنشاقی):
شامل: بخار مواد پاککننده (بخار اسید و بخار قلیا)، دود، حشرهکشها و آفتکشها،
سموم صنعتی، گاز منوکسیدکربن CO
علایم
تنگی نفس
کبودی پوست
سرفه
بیهوشی
اقدامات لازم
1-درخواست کمک و تماس با اورژانس
2-بردن مصدوم به فضای باز و هوای سالم
3-در صورت بیهوشی، کلیه اقدامات لازم برای فرد بیهوش را انجام دهید.
نکته مهم
در مسمومیت با منوکسیدکربن (CO)، علایم تنفسی مثل تنگی نفس وجود ندارد
بلکه علایم فقط عصبی است مثل سردرد، تهوع، گیجی و بیهوشی.
سمهایی که از راه تزریق در پوست اثر میکنند:
شامل: زهر نیش حشراتی مثل زنبور و عقرب، نیش مار، گازگرفتگی حیوانات،

نیش حیوانات دریایی و تزریق داروها
علایم
درد و قرمزی و تورم در محل تزریق
تاری دید
تهوع و استفراغ
تنگی نفس
تشنج
کاهش سطح هوشیاری
شوک آنافیلاکسی 
اقدامات لازم
1-درخواست کمک و تماس با اورژانس
2-در صورت بیهوشی، کلیه اقدامات لازم برای فرد بیهوش را انجام دهید.
گزش زنبور
اقدامات لازم
1-نیش زنبور را با یک انبرک یا موچین از زیر کیسه زهر بگیرید و آن را از پوست خارج کنید.
2-کمپرس سرد تا درد و تورم کم شود.
3-با توجه به خطر شوک آنافیلاکسی، فرد را سریعاً به بیمارستان انتقال دهید.
گزش کنه
با یک موچین گرفته و آن را به جلو و عقب حرکت دهید تا سر کنه مستقیماً از پوست خارج شود.
اگر دقت نکنید سر کنه در پوست باقی خواهد ماند.
مارگزیدگی
مارهای سمی، سرمثلثی، چشم و مردمک کشیده و دو عدد دندان نیش بزرگ دارند. اما مارهای
غیرسمی، سر، چشم و مردمک گرد و چند دندان ریز دارند.
اقدامات لازم
1-بالای محل گزش را با یک باند نواری ببندید
2-اندام گزیده شده پایینتر از سطح بدن و قلب بالاتر از عضو گزیده شده قرار گیرد.
3-اندام مصدوم را بیحرکت نمایید تا جریان خون اندام کم شود.
4-فرد را به مرکز درمانی انتقال دهید تا پادزهر به وی تزریق شود.
عقربگزیدگی
علایم
درد شدید
گزگز شدن محل که اگر به محل گز گز شدن، ضربه کوچکی بزنید، درد شدید پیدا میکند. 
اقدامات لازم
1-آرامش خود را حفظ کنید.
2-کمپرس سرد
3-فرد را به مرکز درمانی انتقال دهید، تا پادزهر به وی تزریق شود.
نکته مهم
به هیچ وجه برای کاهش درد عقرب گزیدگی از داروهای مخدر استفاده نکنید.
گزش سفره ماهی
علایم
زخم نافذ در محل گزش
اقدامات لازم
1-محل را با آب فراوان شسته و سپس محل را به مدت یک ساعت در داغترین آب قابل
تحمل قرار دهید
2-در بیمارستان خارهای باقیمانده در پوست را خارج کنند.
گزش عروس دریایی
سلولهای گزندهای در پوست فرو میکند که به تدریج سم خود را آزاد میکند.
اقدامات لازم
1-محل را با مقدار زیادی آب دریا یا سرکه بشوئید.
2-مقداری پودر خشک بپاشید تا سلولهای گزنده باقیمانده به هم بچسبند.
3-پودر را از روی پوست با یک پارچه تمیز پاک کنید تا سلولهای گزنده هم جدا شوند.
گازگرفتگی حیوانات
دندانهای تیز ایجاد سوراخهای عمیق می کند و در نتیجه میکروبها در بدن نفود میکنند.
عفونت های انتقال یابنده از این راه:
مهمترین : هاری ( ویروس در بزاق حیوانات آلوده)
کزاز
ندرتاً هپاتیت C , B و ایدز
در صورتیکه به گزش یک حیوان هار شک دارید اقدامات زیر را انجام دهید:
1-زخم را با آب و صابون به خوبی بشویید و زخم را باز نگه دارید
2-بیمارستان
3-اگر حیوان اهلی است تا 10 روز قرنطینه نگه داشته شود
4-اگر حیوان وحشی بود، باید بلافاصله کشته شود و سر حیوان برای تشخیص هاری به
آزمایشگاه فرستاده شود.
سوختگی ها
سوختگی پوست
علل : حرارت، مواد شیمیایی، جریان برق و اشعه ماوراء بنفش
اقدامات:
اولین کار:جلوگیری از سوختن بیشتر مثلاً خاموش کردن آتش.
ABC بررسی و براساس عمق و وسعت سوختگی، اقدامات لازم را انجام دهید.
سوختگی پوست بر اساس عمق آسیب به چهار درجه(1تا4) تقسیم می شود
سوختگی درجه 1
فقط خارجیترین لایه پوست درگیر میشود. نمونه آن آفتاب سوختگی است.
علایم
قرمزی
درد
تورم
حساس بودن محل در لمس
اقدامات لازم
1-سوختگی را فقط با یک گاز مرطوب بپوشانید.
2-در صورت درد به بیمار مسکن بدهید.
سوختگی درجه 2
از لایه سطحی پوست رد شده است.
نمونه: سوختگی با آب جوش
مشخصه : تاول
علایم
تاول
درد شدید محل
تورم
اقدامات لازم
1-شستشوبا آب فراوان خنک . )نه آب یخ یا آب صفر درجه)
2-محل سوختگی را با یک گاز مرطوب بپوشانید.
3-در صورت درد، به بیمار مسکن دهید.
نکته مهم
به هیچ وجه تاولها را پاره نکنید. چون تا وقتی که تاول را نترکاندهاید، مایع داخل آن
استریل است و خطر عفونت ندارد اما اگر تاول ترکانده شود، خطر عفونت زیاد میشود.
در این حالت روی پوست، پماد آنتی بیوتیک استفاده کنید مثل پماد سیلورسولفادیازین.
در سوختگی درجه 2 و شدیدتر از درمانهای خانگی مثل کره، استفاده نکنید.
سوختگی درجه 3
تمام لایههای پوست سوخته و رنگ محل سفید یا سیاه است.
چون عصبی باقی نمانده است، درد ندارد و هنگام لمس اصلاً حساس نیست.
(تفاوت با سوختگی درجه 2). 
علایم
ظاهر سفید یا سیاه
نداشتن درد
حساس نبودن به لمس
اقدامات لازم
1-کمک خواستن و تماس با اورژانس، انتقال سریع به مرکز درمانی
2-محل را با آب فراوان خنک بشویید.
3-یک گاز مرطوب روی محل بگذارید.

سوختگی درجه 4
علاوه بر کل پوست ، بافتهای زیر پوست و عمقی مثل عضلات هم سوخته است.
علایم
مشخصه : ظاهر زغالی (کاملاً سیاه)
اقدامات لازم
1-کمک خواستن و تماس با اورژانس، انتقال سریع به مراکز درمانی
2-محل را با آب فراوان خنک بشویید.
3-یک گاز مرطوب روی محل بگذارید.
نکته مهم
در صورتیکه فرد دچار سوختگی در اندامها شده است، کلیه زیورآلات وی را از
اندام درآورید، چون بتدریج، اندام دچار تورم میشود و در آوردن آنها را دچار
مشکل خواهد کرد.
نکته مهم
اگر سطح زیادی از پوست دچار سوختگی شده است، خنک کردن بیش از %20 سطح
بدن به مدت طولانی باعث هایپوترمی (کاهش دمای بدن) خواهد شد.
سوختگی راه هوایی
هر گاه فرد سوخته را از یک فضای بسته، بیرون کشیدهاند، هوایی مصدوم نیز احتمالاً
سوخته است و تورم سریع راه هوایی، باعث بسته شدن راه هوایی و خفگی خواهد شد.
علایم
تنگی نفس و تنفس صدادار
وجود دوده اطراف بینی و دهان
آسیب پوست اطراف دهان
قرمزی و تورم و سوختگی زبان
اقدامات لازم
1-کمک بخواهید و با اورژانس تماس بگیرید. انتقال سریع به مرکز درمانی
2-بنشیند. او را آرام کنید. یقه او را باز کنید.
3-علایم حیاتی را چک کنید و در صورت نیاز تنفس مصنوعی و CPR.
سوختگی ناشی از برقگرفتگی
عبور جریان الکتریکی از بدن:
می تواند باعث ایست قلبی شود.
میتواند سوختگی ایجاد کند ( آثار روی پوست اندک و در عمق بافت بسیار گسترده است)
علایم
1-بیهوشی
2-سوختگی در دو نقطه بدن (محل ورود و خروج برق) به صورت تاول یا تورم یا
زخم یا رنگ قهوهای
3-علایم شوک
اقدامات لازم
1-تا قطع کامل برق به هیچ وجه به مصدوم نزدیک نشوید و به وی دست نزنید
 2-کمک خواستن و تماس با اورژانس
3-اگر بیهوش است ABC بررسی و در صورت نیاز CPR
4-اگر هوشیار است، زخم ناشی از سوختگی را با پانسمان تمیز بپوشانید.
سوختگی ناشی از مواد شیمیایی
بدلیل سوزانندگی و خورندگی ، سوختگی شبیه سوختگی حرارتی ایجاد می کنند.

علایم
درد شدید همراه با سوزش
تغییر رنگ پوست، تاول، جدا شدن پوست، قرمزی و تورم
اقدامات لازم
1-مطمئن شوید محیط امن است سپس مصدوم را از محیط خارج کنید
2-دستکش بپوشید و محل سوختگی را با آب فراوان حداقل به مدت 20 دقیقه بشویید
3-از مواد شیمیایی دیگر برای خنثی کردن این ماده شیمیایی استفاده نکنید
4-بیمارستان
نکته مهم
در صورتی که ماده شیمیایی مثل اسید به چشم مصدوم پاشیده است، دستکش بپوشید،
سر مصدوم را خم کنید و 20 دقیقه چشم و سطح داخلی و خارجی پلکها را به آرامی
با آب فراوان بشویید و بلافاصله مصدوم را به بیمارستان انتقال دهید.
سوختگی چشم ناشی از اشعه ماوراء بنفش (برقزدگی چشم)
علت : استفاده نکردن از عینک مخصوص حین جوشکاری و نگاه کردن طولانی مدت به برف
علایم
درد شدید چشم
ناتوانی در باز کردن چشمها بدلیل حساسیت به نور
قرمزی و آبریزش چشم
احساس وجود جسم خارجی در چشم
اقدامات لازم
1-مصدوم را آرام کنید.
2-یک پانسمان تمیز روی چشم بگذارید تا چشمها بسته بماند.
3-مقدمات انتقال فرد به بیمارستان را فراهم کنید.
آسیبهای ناشی از گرما و سرما
بیحالی ناشی از گرما
علت: فعالیت در محلهای گرم و عدم مصرف مایعات به اندازه کافی
علایم
سردرد
گیجی و منگی
تهوع و بیاشتهایی
عرق کردن
پوست رنگ پریده و مرطوب
انقباضات ناگهانی در عضلات اندامها (پرش دست و پا)
اقدامات لازم
1-انتقال به یک محل خنک و پاهایش را کمی بالاتر بگذارید.
2-به مصدوم مایعات فراوان بدهید.
3-حتی اگر بهتر شد انتقال به مرکز درمانی
4-اگر بدتر شد با اورژانس تماس گرفته و در صورت نیاز CRP کنید.
گرمازدگی
بدنبال پیشرفت بیحالی ناشی از گرما
دمای بدن به شدت بالا میرود
چند دقیقه پس از بیحال شدن، بیهوش میشود.
علایم
سردرد
گیجی و منگی
بیحالی و خوابآلودگی
پوست قرمز و خشک و داغ
دمای بیش از 40 درجه سانتیگراد
بیهوشی
نبض قوی (برخلاف شوک)
گرمازدگی
اقدامات لازم
1-کمک خواستن و تماس با اورژانس
2-انتقال به یک محل خنک و لباسهای او را در آورید.
3- ملحفه ای روی مصدوم بیندازید وبا آب خنک، مرتباً مرطوب نگه دارید تا دمای بدن
به38درجه برسد.
4-حالا ملحفه خیس را برداشته و او را ملحفه خشک بپوشانید.
5-علایم حیاتی را مرتب چک کنید و اگر بیهوش است اقدامات لازم
نکته مهم
اگر مصدوم بیهوش است به هیچ وجه به او مایعات ندهید چون خطر ورود مایعات به راه
هوایی وجود دارد. 
سرمازدگی
در یخبندان و برف و کولاک، انتهای اندامهای بدن مانند انگشتان یخ میزند
و اگر به موقع درمان نشود میتواد باعث از بین رفتن آن اندام شود.
 

علایم
گزگز کردن انگشتان
رنگ پریدگی انگشتان
بیحسی انگشتان
سپس پوست به رنگ سفید و سپس لکه لکه و نهایتاً آبی و تیره (بدلیل نرسیدن خون) میشود.
اقدامات لازم
1-انتقال به یک مکان گرم
-دستکش، حلقه و زیورآلات را خارج کنید.
2-عضو سرمازده را بین بغل خود مصدوم قرار دهید
- عضو را سریع گرم نکنید و آن را روی منبع حرارتی نگیرید.
3-اندام را در آب 40 درجه بگذارید
سپس اندام را خشک کرده و بانداژ کنید.
4-اندام را بالا نگه دارید تا تورم آن کم شود. برای کاهش درد مسکن دهید.
5-انتقال به بیمارستان  
نکته مهم
در حین بهبودی بدنبال گرم کردن پوست، پوست قرمز
و گرم و دردناک شده و تاول میزند.
 
هایپوترمی
تعریف: کاهش دمای بدن زیر 35 درجه سانتیگراد
علت :
شنا کردن در آبهای سرد
در معرض سرما قرار گرفتن به مدت طولانی
در افراد مسن ماندن در یک خانهای با دمای پایین
در نوزادان پوشش ناکافی در هوای سرد
علایم
لرز
پوست سرد و رنگ پریده
خواب آلودگی
تنفس کند و سطحی
نبض کند و ضعیف
ایست قلبی
اقدامات لازم
1-لباسهای خیس را درآورده و لباس گرم و خشک بپوشانید.
2-اگر جوان است حمام با آب 40 درجه
اما اگر مسن است حمام گرم نگیرد
مصدوم را در رختخواب خوابانیده و به او مایعات گرم و غذاهای پرانرژی
بدهید. 
3-در تماس مستقیم با منبع گرمایی نباشد
4-الکل مصرف نکند
5-اگر در کوهستان هستید بدن مصدوم را با بدن خود گرم کنید.
مصدوم را درون کیسه خواب انتقال داده و او را کاملاً بپوشانید
علامت هایپوترمی در نوزاد شیر نخوردن و آرام بودن و سرد بودن پوست است،
در این حالت نوزاد را در یک پتو پیچیده و به آرامی گرم کنیدو از پزشک کمک بخواهید.
ایدز و هپاتیت
ایدز
« بیماری نقص ایمنی اکتسابی»
«= AIDS = Acquired immune deficiency syndrome»
یعنی مجموعه علایمی که بدنبال اشکال در فعالیت سیستم ایمنی بدن،
اتفاق میافتد.
سیستم ایمنی بدن در واقع مانند پلیس جامعه عمل کرده و عوامل
بیماری زا را از بین میبرد
در بیماری ایدز، ویروسی به نام HIV وارد سیستم ایمنی شده و سلولهای ایمنی بدن را از بین میبرد در نتیجه بدن نمیتواند با عوامل بیماریزا مبارزه کند و عفونت با آن عوامل بیماریزا باعث مرگ خواهد شد.
راههای انتقال ویروس HIV
1-در حال حاضر شایع ترین راه در دنیا، تماس جنسی مرد و زن است.
(بیش از 90%)
2-تماس جنسی مرد با مرد و زن با زن
3-انتقال از طریق سرنگ آلوده مشترک بین معتادان تزریقی
4-انتقال از مادر به کودک (دوران جنینی، هنگام تولد، دوران شیردهی)
5-تزریق خون یا فراوردههای خونی آلوده
6-تماس تصادفی پرسنل درمانی با خون آلوده
7-حجامت، تاتو کردن، ختنه، سوراخ کردن گوش، آرایشگاهها
8-آلوده بودن وسایل دندانپزشکی
ویروس HIV
راههایی که باعث انتقال ویروس HIV نمیشود:
1-صحبت کردن، نشستن کنار هم، کار کردن کنار هم
2-استفاده مشترک از قاشق، بشقاب، چنگال و لیوان (در رستورانها)
3-حمام و توالت و استخر
4-گزش حشرات و حیوانات
5-بوسیدن، دست دادن و در آغوش گرفتن
علائم
مراحل ابتدایی:
هیچ علامت بالینی وجود ندارد
تستهای آزمایشگاهی معمولی مثبت نمیشود (اگرچه آلوده است).
8-2 هفته پس از آلودگی دچار یک یا چند علامت زیر میشود:
تب
بزرگ شدن غدههای لنفی
گلودرد
درد عضلات و مفاصل
ضایعات پوستی
سردرد
( معمولاً به آن توجه نکرده و آن را به حساب یک سرماخوردگی ساده میگذارد).
کم کم تستهای آزمایشگاهی مثبت میشوند اما فرد علامت خاص ندارد
به طور متوسط پس از 10 سال:
سلولهای ایمنی به شدت کم میشوند
علایم عفونتهای مختلف:
اسهال
تب بیش از یکماه
عفونت شدید پوستی
عفونت شدید تنفسی
بزرگ شدن غدههای لنفی
لکههای سفید روی زبان و داخل دهان
خستگی و بیحالی
کاهش وزن بیش از 10%
وچون درمان قطعی ندارد، عفونتهای مختلف نهایتاً فرد را از پای درمیآورند.
تاکنون گزارشی از انتقال HIV در حین ارائه کمکهای اولیه گزارش
نشده است اما بهرحال به یاد داشته باشید که در تماس با خون و
ترشحات آلوده به HIV در فرد مبتلا در صورتیکه با پوست آسیب
دیده یا مخاط امدادگر تماس یابد، امکان انتقال ویروس HIV وجود
دارد. بنابراین هنگام امداد رسانی، از دستکش و وسایل محافظ
استفاده کنید و تنفس مصنوعی را نیز حتی الامکان بوسیله ماسک
یا محافظ صورت انجام دهید.
پیشگیری
1-رعایت اصول اخلاقی و استفاده از روشها و وسایل پیشگیری مثل کاندوم
2-عدم استفاده از سرنگ مشترک در معتادان تزریقی
3-رعایت اصول خودامدادی در حین امدادرسانی و درمان مصدومین
4-داشتن وسایل شخصی در آرایشگاهها
5-رعایت شرایط کامل بهداشتی در کلیه اقداماتی که با خون سروکار دارند.
6-ضدعفونی کردن کلیه وسایلی که با ترشحات و خون افراد آلوده شده است
(وایتکس به مدت 30 ثانیه یا دستگاههای مخصوص ضدعفونی کننده مانند فور)
نکته مهم
برای ضدعفونی کردن وسایل آغشته به خون و ترشحات افراد آلوده
نمیتوان از الکل 96 درجه استفاده کرد ولی میتوان از الکل 70
درجه استفاده کرد.
پیشگیری بعد از تماس
بعد از تماس با فرد آلوده ظرف 24 ساعت اول با داروهای خاص میتوان تا حدی
از ابتلا پیشگیری کرد اما قطعی نیست.
هپاتیت
هپاتیت به معنای التهاب کبد
علل مختلفی از جمله آلودگی با ویروسها دارد.
ویروسهای شایعتر شامل : هپاتیت A و هپاتیت B و هپاتیت C
هپاتیت A:
انتقال: گوارشی (مواد خوراکی) و تماس دست آلوده با دهان
علائم: زردی، تهوع و بیاشتهایی
. فرد مبتلا به هپاتیت A باید در منزل استراحت کند تا بهبود یابد.
هپاتیت B و هپاتیت C:
انتقال: خون و ترشحات آلوده (مثل ویروس HIV)
قدرت انتقال ویروس هپاتیت B بسیار بیشتر از ویروس HIV است و تمام مایعات
و ترشحات فرد مبتلا را باید آلوده در نظر گرفت.
 سیر بیماری متغیر:
*کبد را به طور کامل از کار بیندازند
*باعث بروز سرطان کبد شوند.
*بیعلامت بوده و فقط ویروس را به دیگران انتقال دهند.
- درمان : ندارند
- روشهای پیشگیری : مانند ایدز
علیه ویروس هپاتیت B و هپاتیت A برای پیشگیری از ابتلا، واکسن
وجود دارد اما برای ویروس هپاتیت C و HIV هیچ واکسنی جهت
پیشگیری از ابتلا وجود ندارد. از آنجا که هپاتیت A خیلی خطرناک
نیست، واکسن آن به همه توصیه نمیشود اما از آنجا که بیماری
هپاتیت B یک بیماری خطرناک است لذا واکسن هپاتیت B در کشور
ما، امروزه، به همه نوزادان تزریق میشود و توصیه میگردد همه
افراد در معرض خطر هپاتیت B بویژه امدادگران و پرسنل بهداشتی
درمانی حتماٌ در سه نوبت واکسن هپاتیت را تزریق نموده و سپس
هر 10 سال یکبار واکسن را تکرار نمایند.
کلیات ایمنی در پیشگیری از ایدز و هپاتیت B و هپاتیت C
1-هنگام امدادرسانی حتماٌ از دستکش استفاده کنید.
2-سرسوزنهای استفاده شده را در محفظه مخصوص بیندازید.
3-در صورت تماس خون و ترشحات مصدوم با چشم، دهان و یا زخم روی دست شما،
بلافاصله شستشو داده و به پزشک مراجعه کنید.
4-محلهای آلوده شده با ترشحات و خون مصدومین را با وایتکس %10 ضدعفونی کنید
برپایی چادرهای امدادی و اسکان موقت
اسکان موقت
در حوادث بزرگ مثل زلزله، سیل و یا جنگ، یکی از مهمترین اقدامات،
اسکان موقت یا اردوگاه برای آسیب دیدگان است تا:
* به آسیب دیدگان آرامش دهد
*کمکها به صورت صحیح بین آنها توزیع گردد
نکات مهم در انتخاب محل اردوگاه:
وسعت، شیب زمین، خطرات محیطی، بهداشت محیط و رطوبت
میتوان برای اسکان موقت از پارکها، استادیوم ها و یا مدارس استفاده نمود.
نکات مهم برای اسکان موقت:
آب آشامیدنی
آب شستشو
برق و روشنایی
وسایل گرمازا
پیشبینی وعدههای غذایی
رعایت مسائل بهداشتی
پیشبینی حمام و دستشویی به تعداد کافی
نکته مهم
ابتدا باید نقشه کلی اردوگاه شامل خیابانها، سرویسهای بهداشتی
و حمامها، محل چادرها، محل زبالهها، چادر فرماندهی، ورودی و
خروجی اردوگاه مشخص گردد و پس از جانمایی، اقدام به برپایی
اردوگاه شود.
توصيه هاي بهداشتي
1-عدم تخلیه زباله در اطراف چادرها
2-روشن نکردن آتش در نزدیکی چادر
3-استفاده صحیح از وسایل گرم کننده
4-سمپاشی اطراف چادرها
5-در صورت آتشسوزی، به سرعت چادرهای نزدیک جمع آوری شوند
6-چادرها به صورت ردیفهای منظم
7-یک جوی اصلی در کنار خیابان
8-مواد غذایی در چادرها انبار نشود
9-توالتها با فاصله مناسب نسبت به چادرها پیشبینی شوند.
چادر
چادر به عنوان یک سرپناه اضطراری کاربرد دارد.
چادر امدادی باید:
سبک باشد
به راحتی برپا شود
بتوان به سرعت بین مردم تقسیم کرد
انواع چادرهای امدادی
چادرهای خانوادگی
چادرهای گروهی
چادرهای انبار
چادرها ممکن است اسکلت فلزی یا فنری داشته باشند و یا مثل چادرهای بادی
بوسیله هوای فشرده توسط دستگاه دمنده بلافاصله برپا شوند.
انتخاب محل برپایی چادر
1-بدون رطوبت و گل و لای باشد.
2-زمین آن محکم باشد تا بتوان میخها را در آن کوبید اما سفت و سنگلاخی نباشد.
3-در معرض ریزش کوه و سنگ نباشد.
4-مرتفع نباشد چون خطر باد و صاعقه وجود دارد.
5-در معرض سقوط بهمن و سیلاب نباشد.
6-لانه حیوانات در زمین زیر چادرها نباشد.
7-قبل از برپایی چادرها، زمین کوبیده شود (از بین بردن لانه حیوانات)
8-نزدیک زبالهها و فضولات و برکههای بدبو نباشد.
9-زیر درختان پرشاخ و برگ نباشد.
اصول برپایی چادر
روکش این چادرها نوعی پلاستیک است تا امکان نفوذ رطوبت به داخل چادر نباشد.
کنارههای این چادر با میخهای مخصوص به زمین محکم میشود تا باد نتواند
چادر را جابجا کند.
این چادرها در بستههای مقوایی و با آرم هلالی شکل جمعیت هلال احمر توزیع میگردد
در هر بسته مقوایی اجزاء زیر وجود دارد:
بدنه اصلی چادر، پوشش ضدآب، 20 عدد میخ، 12 عدد طناب مهار و 30 قطعه اسکلت فلزی
(شامل 3 قطعه پل 4 تکه، 6 قطعه لوله ارتباطی و 6 قطعه پایه 2 تکه)
نحوه برپایی چادر
1-یک زمین مناسب و مسطح و محکم به مساحت حداقل 37 مترمربع مشخص کنید.
2-زمین را از سنگ و اشیاء نوک تیز، پاک کنید.
3-ابتدا سه قطعه اصلی سقف را تکمیل نموده، روی زمین بگذارید.
4-سپس 6 لوله ارتباطی را بین 3 قطعه اصلی سقف متصل نمایید تا سقف تکمیل شود.
5-پایههای چادر را به صورت نیمه ارتفاع به اسکلت سقف متصل نمایید.
6-بدنه اصلی چادر را زیر سقف قرار داده، بندها و حلقههای آن را به سه قطعه اصلی
سقف وصل کنید.
7-پایههای چادر را به صورت کامل برپا کنید و میله انتهای پایهها را از حلقههای
اطراف چادر عبور دهید.
8-بندهای اطراف چادر را به پایههای جانبی متصل نمایید.
9-پوشش ضدآب را روی سقف کشیده و طنابهای آن را با میخ به اطراف چادر محکم
کنید.
نحوه جمع کردن چادر
1-طنابهای روی میخهای کناری را باز کنید و طنابها را کلاف کرده و کنار چادر بگذارید.
2-دو نفر مسئول شوند تا تیرکها را نگه داشته و بقیه افراد، طنابها را از روی تیرکها باز و
آنها را کلاف کنند.
3-حالا چادر را به بغل بخوابانید و میله تیرکها و سپس تیرکها را جمع کنید.
4-سپس چادر را به صورت طاقباز قرار داده و اول گوشهها و بعد درها و بعد کنارههای
چادر را تا کنید.
5-میلهها و میخها را روی چادر تا شده بگذارید و آن را جمع کنید.
جعبه کمکهای اولیه
1- چسب زخم 20 عدد
2- باند سه گوش یک متری 4 عدد
3- گاز استریل چشمی 2 عدد
4- گاز استریل 6 عدد
5- بسته پانسمان آماده 3 عدد
6- باند لولهای کوچک 3 حلقه
7- باند لولهای بزرگ 3 حلقه
8- نوار چسب ضدآب 1 حلقه
9- باند کشی کوچک 1 حلقه
10- باند کشی بزرگ 1 حلقه
11- ضدعفونی کننده پوست (بتادین) متوسط 1 عدد
12- دستکش معاینه 2 جفت از هر سایز
حمایتهای روانی از آسیب دیدگان حوادث
مراحل
1- مرحله انکار
میگوید: ((نه اتفاقی نیفتاده است))
- نباید با وی بحث کرد.
2- مرحله عصبانیت
میگوید: ((چرا من؟))
ممکن است شما هدف عصبانیت مصدوم یا بستگان وی قرار گیرید
- از عملکرد خود دفاع نکنید
3- مرحله چانه زنی
میگوید: ((باشد ولی ... ))
در پذیرش شرایط مقاومت میکند
4- مرحله افسردگی
میگوید: ((آه ... ))
گوشه نشین و ناامید میشود
اشتها و میل به زندگی را از دست میدهد
ممکن است به خودکشی فکر کند
5- مرحله پذیرش واقعیت
واقعیت را درک کرده و میپذیرد
اقدامات لازم
1-فرصت دهید حرف بزند تا آرام شود
2-اجازه دهید گریه کند
3-در کنار فرد بمانید تا احساس امنیت کند
4-با زبان ساده با او صحبت کنید
در حریم شخصی و مسائل خصوصی وارد نشوید
5-امید بیهوده به فرد ندهید
به او دروغ نگویید
6-کودکان را از والدین جدا نکنید
7-اجازه دهید جنازه عزیزانشان را ببینند
8-با علاقه به حرفهای آنها گوش کنيد
صحبت آنها را قطع نکنید
اقدامات لازم
9-این جملات را هرگز استفاده نکنید:
غصه نخور، درست میشود
تو باید زندگیات را ادامه دهی
نگران نباش
اوضاع بهتر میشود
شما میتوانید همسر یا فرزند دیگری داشته باشید
میدانم چه میکشی
تو تنها فردی نیستی که عزیزی را از دست دادهای
10-میتوانید از این جملات استفاده کنید:
خداوند رحمتش کند
واقعاً پذیرش آن سخت و دردناک است
احساسات خود را به من بگو
اگر میخواهی گریه کنی، ایرادی ندارد
همه از خدا هستند و به سوی او بازمیگردند
11-شرایط بازی را برای بچهها فراهم کنید
به آنها بگویید نقاشی کنند (حتی حادثه را)
12-از باورهای دینی برای آرام کردن افراد کمک بگیرید.














مقدمه
کشور ما از مناطق پرمخاطره از نظر حوادث طبیعی و حوادث غیرطبیعی از جمله حوادث جادهای میباشد و جزء 10 کشور حادثهخیز دنیا محسوب میگردد. همچنین بسیاری از بیماریها از جمله حوادث قلبی- عروقی در کشور ما جان بسیاری از افراد را میگیرد.
نکته قابل توجه این است که دانستن و بکار بردن کمکهای اولیه میتواند مرگ و میر ناشی از حوادث و بیماریها را به طور چشمگیری کاهش دهد و اهمیت این مسأله زمانی آشکار میشود که بدانیم نزدیکترین افراد به مصدومین و بیماران (خصوصاً خانواده)، بیشترین نقش را در کاهش مرگ و میر نزدیکان خود میتوانند ایفا کنند.
برای مثال وقتی حادثهای در یک خانواده برای کودکی اتفاق بیفتد، پدر و مادر آن کودک میتوانند تأثیرگذارترین افراد در نجات زندگی او باشند. یا زمانی که در شهری، زلزله اتفاق میافتد، افراد خانواده میتوانند نزدیکترین و سریعترین امدادگران به اعضای دیگر خانواده باشند و بدین ترتیب لحظات طلائی برای نجات جان افراد از دست نخواهد رفت.
شما با مراجعه به مرکزآموزش هلال احمروفراگیری کمکهای اولیه ومطالعه جزوه ای که در پیش رو دارید میتوانید در برخورد با سوانح و خطرها، نجات دهنده جان خود و خانواده خود و یا دیگر افراد باشید.
باسپاس فراوان ازراهنمائي هاوتشويقهاي بهمن دهواري رياست محترم جمعيت هلال احمرشهرستان سراوان
خوانندگان محترم این جزوه میتوانند نظرات و پیشنهادات خود را به آدرس پست الکترونیکی amdadx@yahoo.com ارسال نمایند.









*هوالحی*
جزوه:کمکهای اولیه امدادونجات
گردآوری:خان محمدسپاهی مدرس کد3امدادوکمکهای اولیه